Polityka porównawcza- WYKŁAD, UNIWERSYTET JAGIELLOŃSKI rok 2011 - 2012, SEMESTR LETNI, POLITYKA SPOŁECZNA W ...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
EGZAMIN
POLITYKA SPOŁECZNA W PERSPEKTYWIE PORÓWNAWCZEJ
1.
UJĘCIA POLITYKI SPOŁECZNEJ
a)
I grupa ujęć jest związana z gospodarką
b)
II grupa ujęć wiąże się z dobrem obywateli (państwo opiekuńcze – zwraca się tu uwagę
na wysoką jakość obywateli < jeżeli będziemy ludzi traktować tak samo to być może
będzie można zlikwidować problem wykluczenia>)
c)
III grupa jest związana z zapewnieniem bezpieczeństwa
2.
DEFINICJA POLITYKI SPOŁECZNEJ
a)
T. Marshall :
„Polityka społeczna oznacza politykę rządów dotyczących działania mającego bezpośredni
wpływ na dobrobyt obywateli przez dostarczenie im usług lub dochodu”.
b)
Szczepański:
„Polityka społeczna powstała jako metoda i teoria, która miała przezwyciężać
niedostatki”.
[Polityka społeczna czerpie z metodologii, metod i instrumentów, które dopowiadają np.
burmistrz <obudowa stricte organizacyjna>]
[Polityka społeczna to nie budynek lecz nauka, która ma za zadanie prowadzenie badań
np. statystyk ile ludziom potrzeba pieniędzy na przeżycie itp.]
3.
TRZY KOSZYKI SPOŁECZNE
Biologiczne
Socjalne
Minimum socjalnego
4.
CZYM ZAJMUJE SIĘ POLITYKA SPOŁECZNA
a)
Polityka społeczna wąsko pojęta
Zatrudnienie i ochrona pracy
Dochody i wydatki ludzkości (np. potrzebujemy pieniędzy na oświatę)
Polityka ludnościowa i rodzinna (np. rozmnażanie ludzi)
Polityka mieszkaniowa
Zabezpieczenia społeczne (w tym zabezpieczenia socjalne np. ZUS, NFZ
Ochrona zdrowia
Ograniczenie bezrobocia i patologii społecznej
Organizowanie wypoczynku i czasu wolnego (np. urlopy pracownicze, fundusz
socjalny)
Migracja (np. eurosieroctwo)
b)
Polityka społeczna szeroko pojęta
Podatki
Komunikacja (łączy się z transportem ale również chodzi tutaj o komunikację
międzyludzką np. rozmowy telefoniczne)
Bezpieczeństwo publiczne (np. budowa wałów przeciwpowodziowych,
odśnieżanie chodników, sygnalizacja dla pieszych)
Obronność (aparat mundurowy)
Ekologia (np. palimy plastikiem – tworzy się smog i smog osiada na ziemi – w
ziemi rosną warzywa które jemy – jesteśmy mniej odporni]
1
5.
SZCZEBLE POLITYKI
a)
Polityka globalna
b)
Polityka rozumiana ponadnarodowo
c)
Polityka krajowa
d)
Polityka regionalna
e)
Polityka lokalna
6.
ORIENTACJE W POLITYCE SPOŁECZNEJ
a)
Orientacja LIBERALNA – rynek sam wie najlepiej jak alokować zasoby bez ingerencji
państwa, istotą jest konkurencyjność. Pojawiają się większe nierówności. Sprzeciwia się
dystrybucji dochodów na rzecz ludzi bez dochodów (bezrobotnych) – traktują oni ludzi
mniej uposażonych jako frajerów. Sprzeciwia się wysokim podatkom dochodowym. Nie
zakłada potrzeby aby Państwo angażowało się w rozwój gospodarczy (nazywana również
gospodarką rynkową). Traktuje się Państwo jak „niewidzialną rękę” ma ono rozwijać
najlepsze obszary dla kapitalisty. Chodzi o to aby pozwolić ludziom samemu się rozwijać.
Uznaje się, że wolność jest źródłem postępu.
b)
Orientacja SOLIDARYSTYCZNA – uważa się, że gospodarka rynkowa tworzy zbyt duże
różnice między ludźmi. Państwo chce podejmować decyzje gdzie alokować kapitał.
Zakłada, że jeśli pojawią się nierówności w grupach to jedne grupy ubożeją a drugie
bogacą się. Te co ubożeją to na ich regionie rozwija się zacofanie danego regionu. Ta
orientacja dba o to aby te rejony się rozwijały i by wyrównywać nierówności powstałe
pomiędzy regionami. Proponuje ona podatki progowe. Jest nastawiona na wyrównanie –
by wykorzystać kapitał dla dobra ogółu.
7.
METODOLOGICZNE PODZIAŁY ILOŚCIOWE
Podziały ilościowe to takie podziały państwa które koncentrują się na tym jak dużo środków
przeznaczone jest na politykę społeczną czyli jak duży jest udział wydatków socjalnych w
produkcie krajowym brutto (PKB)
8.
KRYTERIUM JAKOŚCIOWE (do podziału ilościowego)
/jakość świadczonych usług/
a)
Udostępnienie dostępu do usług
b)
Selektywność powszechności ochrony socjalnej
c)
Jakość i poziom świadczonych usług
d)
Zakres i cel polityki rynkowej pracy (np. prawo do pracy, prawo do zasiłku)
e)
Rola władz publicznych w zaspokajaniu podstawowych potrzeb
f)
Sposób finansowania programów socjalnych
9.
TYPOLOGIE /na podstawie kryterium pkb i jakości/
a)
TITMUSS-a
Kategorią wspólną jest relacja między polityką a gospodarką rynkową. Stwarza ona trzy
modele:
Model rezydualny (marginalny) – jak zaspokajane są potrzeby jednostki? Przez
rynek i rodzinę. Ten model zakłada, że właściwym zadaniem państwa jest
pokazanie ludziom jak można sobie poradzić bez państwa. Państwo ma stworzyć
idealne warunki do rozwoju rynku i rodziny.
Model motywacyjny (służebny) – programy socjalne są dodatkiem do gospodarki,
pełnią wobec niej funkcje służebną. Patrzy się tu pod kątem zasług i wydajności
pracy a dopiero później pod kątem potrzeb jednostek.
2
Model instytucjonalno – redystrybucyjny – gwarantuje dostęp do świadczeń i
usług z uwzględnieniem kryterium potrzeb.
b)
FURNISS-a i TILTON-a
Kryterium formułuje się na podstawie ingerencji państwa w rynek. Stwarza on trzy
modele:
Model państwa pozytywnego – państwo ma chronić przede wszystkim kapitalistę
przed trudnościami związanymi z grą rynku.
Model państwa bezpiecznego socjalnie – gwarantowane jest tu minimum
dochodu wszystkim obywatelom a nie tylko wybranym grupom.
Model państwa dobrobytu społecznego – jest to państwo które nie ogranicza się
tylko do minimum socjalnego. Jego głównym celem jest wyrównywanie szans w
warunkach rozwojowych.
c)
E. SPRING – ANDERSEN
Zaproponował na podstawie poprzednich typologii stworzenie trzech reżimów:
Reżim liberalny – dominują świadczenia o charakterze opiekuńczym przede
wszystkim dla osób o niskich dochodach (tzw. Pracobiorców – ponieważ oni
zarabiają za mało). Liczy się tu etos pracy i chodzi tu oto aby świadczenia socjalne
nie zastępowały pracy. Świadczenia socjalne w tym reżimie są na średnim
poziomie. Stymuluje się tu rynek prywatny. Te podejście jest stosowane w USA,
Kanadzie, Japonii, Szwajcarii i Australii
Reżim konserwatywno – korporacyjny – dąży się do tego aby zachować różnice
społeczne w naszym statusie społecznym (w wykształceniu). Ten styl dominuje w
Austrii, Niemczech, Włoszech, Francji i Belgii. Rynek dostarcza określonych
świadczeń i wówczas stają się marginalne ubezpieczenia prywatne.
Reżim socjaldemokratyczny – upowszechnia się bezwarunkowo prawo socjalne
dla tzw. Klasy średniej. Rozpowszechniony jest w krajach nordyckich i Holandii.
Hasłem jest „dobrobyt i równy standard życia dla wszystkich”
/w tych reżimach kładzie się duży nacisk na jakość świadczonych usług oraz na
ustawiczne podnoszenie tej jakości i rozszerzanie wachlarza usług które można
zaproponować obywatelom/
10.
MODELE
a)
Model marginalny
Liberałowie
Liberałowie dzielą się na :
Skrajnych liberałów
Neoliberałów
Naturalnym kanałem zaspokajania potrzeb obywateli powinien być rynek prywatny i
rodzina. Chodzi o to żeby nauczyć jednostkę jak radzić sobie bez państwa. Ale również
jest możliwość skorzystania z pomocy państwa ale tylko w ostateczności i dotyczy to
tylko tych grup które nie są w stanie sobie poradzić. Liberałowie zakładają że większość
społeczeństwa może sobie poradzić bez ich pomocy i mogą zaspokoić swoje potrzeby
albo może im w tym pomóc rodzina. Jeżeli rodzina jest niewydolna to zawsze mogą
pomóc organizacje charytatywne. W tym ujęciu rozwój polityki społecznej jest
niepotrzebny. Nie wynika to ze skąpstwa lecz z tego że oni uważają, że jest to działanie
demotywujące (czyli osłabienie jednostki). Konsekwencja tych działań (że ludzie nie
pracują) jest demoralizacja i bierność, wzrasta ilość przestępstw i patologii, następuje
obniżenie poziomu moralnego jednostki. Liberałowie uważają że polityka społeczna ma
się opierać na selekcyjnej działalności charytatywnej. Zależą one w dużej mierze od
3
sytuacji materialnej jednostki. Liberałowie mówią o tym że państwo ma skupiać swoją
uwagę i motywować podmioty prywatne do wzmacniania kapitału poprzez obniżenie
podatków, bądź wprowadzanie znacznych ulg podatkowych dla kapitalisty. Całą
odpowiedzialność sceduje się na jednostkę. Dużą rolę odgrywa tu wychowanie.
Liberałowie podchodzą do swojego kraju jak do filmy samolotowej czyli nie zakładają
porażek i uważają że wszystko skończy się dobrze. W tym modelu dominuje solidarność
na zasadzie wzajemności np. rodzina – jednostka. Myślenie u liberałów jest takie, że
ludzie pomagają tym, którzy pracują. Osoby które nie pracują muszą sobie radzić same.
Pomoc nie jest obowiązkiem lecz dobrowolnym wyborem. Osoby które nie chcą
pracować są to osoby które są mało kreatywne i nie chcą zmieniać swojego losu.
Obserwują się podziały na społeczeństwa bogatych i biednych i zaczyna pojawiać się
zawiść.
b)
Model motywacyjny
Socjalliberałowie
Socjalna gospodarka rynkowa. W tym modelu dopuszcza się już, żeby państwo
ingerowało ale ma pewne granice. Są odpowiednie techniki ubezpieczeń społecznych ale
bardzo ważne jest to żeby te systemy nie zakłócały gospodarki rynkowej. Uważa się żeby
potrzeby ludzkie było zaspokojone zgodnie z przyjętymi kryteriami:
Staż pracy
Zasługi
Wydajność
Głównym celem jest zdrowy i wykształcony pracownik. Pośrednio zależ nam na zdrowym
i wykształconym obywatelu. Pomoc dla tych jednostek zależy od statusu jaki dana osoba
posiada na rynku pracy. Świadczenia obejmują wszystkich tych którzy pracują. Są one
powszechne i obowiązkowe. Świadczenia te obejmują również rodzinę osoby pracującej
– zmusza to do obowiązkowych ubezpieczeń pracujących. Rynek ubezpieczeń
prywatnych jest słabo rozwinięty, bo tę rolę przejmuje państwo. Redystrybucja środków
ma charakter horyzontalny. Podatki definiowane są na średnim poziomie. Polityka
państwa nie powinna być mocno fiskalna. System jest umiarkowano progresywny. W tym
modelu przywiązuje się umiarkowaną wagę do stopnia zatrudnienia kobiet ale zakłada
się bardzo wyskoki wskaźnik zatrudnienia mężczyzn.
c)
Model instytucjonalno – redystrybucyjny
Socjaldemokraci
W tym modelu zakłada się że odpowiedzialność za dobrobyt i bezpieczeństwo socjalne
ponoszą wszyscy obywatele. Dlatego, że ani sama rodzina ani też sam rynek prywatny nie
jest w stanie zabezpieczyć ludzi. Jest tutaj ogromna rola polityki społecznej w tym
modelu. Państwo ma obowiązek rozwijać się pod kątem socjalnym. Działania państwa
mają zmierzać do tego żeby każdy obywatel miał zapewnione bezpieczeństwo. Każdy
obywatel ma prawo do godnego życia i zaspokojenia potrzeb. Nie ma dyskryminacji i
warunków wstępnych (np. kraje nordyckie). System ten opiera się na zasadzie
gwarancyjnej. Głównym celem jest kryterium potrzeb a nie zasług. W tym modelu
solidarność ma charakter braterski, opiera się na silnych związkach społecznych. Jest to
społeczeństwo obywatelskie, pomaga się każdemu bez rozważania jaki był jego wkład
indywidualny. Prawo socjalne wynika z posiadanego obywatelstwa. Państwo odpowiada
za rozwiązanie problemów. Głównym celem jest zdrowy i wykształcony obywatel a
dopiero w dalszej mierze zdrowy i wykształcony pracownik. Dużą rolę przypisuje się tu
integracji, żeby społeczeństwo nie podlegało podziałom. Dąży się do tego żeby każdy
obywatel znalazł się w klasie średniej. Państwo zakłada wysokie podatki i wysoką
progresywność systemu podatkowego. Obowiązek za jakość kształcenia ponosi państwo.
Rynek prywatny jest słabo rozwinięty. Kładzie się duży nacisk na równouprawnienie. Nie
ma dyskryminacji.
4
11.
POLITYKA LUDNOŚCIOWA I JEJ KONSEKWENCJE
a)
Współczynnik dzietności
Na 1 kobietę 1970 – 4,5 dziecka
Na 1 kobietę 2000 – 2,7 dziecka
Na 1 kobietę 2050 – 2,05 dziecka
Jeżeli współczynnik spadnie poniżej 2,1 to ludność całego świata spadnie (musi
być powyżej 2,1 żeby na świecie było 7mld ludzi)
Rodzi się mniej dzieci ze względu na dużą powszechność środków
antykoncepcyjnych
b)
Współczynnik dzietności – kraje gospodarczo wysoko rozwinięte
1 kobieta 2008 – 1,6 dziecka
[uważa się że kobiety w krajach wysoko rozwiniętych wybierają karierę zamiast
rodzicielstwa]
c)
Tendencje narodzin
Ludność świata wzrośnie o 40%
Ludność europy do 2050r. zmniejszy się o 50%
d)
Udział europejczyków wśród mieszkańców ziemi
2005 – 11,5%
2050 – 7,2%
Prognozy na 2050rok
Wzrost w wielkiej Brytanii o 12%
Wzrost we Francji o 14%
Największy spadek wśród starych krajów UE to Włochy
Największy spadek wśród nowych krajów UE to Polska
e)
Informacje dotyczące POLSKI
W 2050r znajdzie się ona w grupie krajów o najstarszej strukturze ludności. Na
100 mieszkańców przypadać będzie 39 osób w wieku 60 lat i starszych.
Celem polityki będzie dążenie do równowagi.
Podejmowane działania :
- UE stara się zachęcać młode małżeństwa do posiadania dzieci
- „Mało nas, mało nas do pieczenia chleba” - szacuje się, że we wszystkich
krajach UE liczba ludzi w wieku powyżej 60 lat wzrośnie w 2050r do 143mln osób
w porównaniu do 84,6mln z roku 2008
12.
SYSTEM EMERYTALNY
System emerytalny wpisuje się mocno w zagadnienie starzejącego się społeczeństwa. Łączy
się on z systemem szkolnictwa, zdrowia i finansów (te cztery reformy zapoczątkował Buzek)
Reforma emerytalna – od 1.01.1999 obowiązuje w Polsce nowy system emerytalny.
Podjęto wówczas decyzje że emerytury będą finansowane z 2 źródeł z:
Zus-u
Otwartych systemów emerytalnych
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]