Pomerania Czerwiec 2013, Pomerania – miesięcznik społeczno-kulturalny
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
CENA 5,00 ZŁ (w tym 5% VAT)
NR 6 (466) CZERWIEC 2013
ROK
KS. JANUSZA ST. PASIERBA
www.miesiecznikpomerania.pl
MIESIĘCZNIK SPOŁECZNO-KULTURALNY
ROK ZAŁOŻENIA 1963
KUSZNIEREWICZ
O ŻEGLARSTWIE I KASZUBACH
s. 4
NIEMIECCZI KASZËBA
s. 12
Numer wydano dzięki dotacji Ministra Administracji i Cyfryzacji
oraz Samorządu Województwa Pomorskiego.
Doinansowano ze środków Miasta Gdańska
W NUMERZE:
35 Môłé nié wiedno je piãkné…
DaniélKalinowsczi,tłóm.BòżenaÙgòwskô
39 Drzewo Pasierbowe
MariaPająkowska-Kensik
40 Marmurowe świadectwa
KazimierzOstrowski
40 Marmùrowé zeswiôdczënë
Tłóm.DanutaPioch
42 Szlachama jednégò rëbôka
TómkFópka
43 Znóné sztëczczi pò kaszëbskù
bc
44 Żona leśniczego (część 1)
MayaGielniak
46 Zniszczona pamięć
SławomirLewandowski
48 XXVIII Spływ Kajakowy Śladami Remusa
49 Z drugiej ręki
50 Historiô zamklô w lësce
MatéùszBùllmann
51 Bòżi Słëga i Lës Pùstini
JerziNacel
51 Nie da ci Łojciec ni Matka...
ZytaWejer
52 Kaszubski Góral
LeszekSchmidtke
54 Lektury
58 Jiwrë z rena abò co widzy szkólny
przed zwónkã
AnaGlëszczińskô
59 Repertuar Polskiej Filharmonii Bałtyckiej
w Gdańsku
60 W dobrim placu i ò dobrim czasu...
KarolënaSerkòwskô
61 Wiérztë. Jón Drzéżdżón
62 Klëka
67 Mëza spòd wòza
TómkFópka
68 Roczi 3
RómkDrzéżdżónk
2 Od redaktora
3 Biôtka ò pamiãc
Dariusz Majkòwsczi
5 Wojtek
SławinaKosmulska
8 Kaszubiaczek òd Kaszëbczi z wëbiéru
ZEditąJankòwską-GermekgôdôMatéùszBùllmann
10 Nie jedzemë na dwùch minutach
ZRafałãRómpcągôdôTomôszFópka
12 Z jednégò piekła w drëdżé
ZWładisławãFòrmelągôdôEùgeniuszPrëczkòwsczi
14 Z dziejów ZHP w Hufcu Kartuzy (część 2)
hm.ZbigniewSatke
17 Dostępna tylko wirtualnie (część 2)
TomaszRembalski
19 Działo się w maju
20 Derdowski w Toruniu
RomanRobaczewski
21 Przemiana w miasto (część 2)
BogusławBreza
23 Za zasłoną skał (część 10)
JacekBorkowicz
24 Pelplińska przystań ks. Pasierba
BogdanWiśniewski
27 Przywracanie Kaszubom Gdańska
MonikaBanaszak
29 Czëtelë dokôz Majkòwsczégò
Red.
30 Kùńc swiata z tima Majama
HinzówJurk
31 Żëcé zawdzãcziwôł Kaszëbsczi Królewi
EùgeniuszPrëczkòwsczi
32 Szlak prawie bez turystów
MartaSzagżdowicz
33 Ùczba 22. Mëma z tatkã
RómanDrzéżdżón,DanutaPioch
I–VIII Najô Ùczba
POMERANIA
MÔJ 2013
Od redaktora
9 czerwca, tym razem w Gniewinie, po raz dru-
gi odbędzie się Turniej Piłkarski o Puchar Zarządu
Głównego ZKP. Przed rokiem na fali Euro 2012 pi-
saliśmy, że to dobra okazja, aby poszczególne od-
działy pozyskały kilku nowych, młodych członków.
Niestety, ten apel podjęli tylko nieliczni.
Szkoda, że z kilkudziesięciu oddziałów Zrze-
szenia zaledwie kilka jest w stanie wystawić swoje
drużyny… Z pewnością ten turniej to nie najważ-
niejsze tegoroczne wydarzenie na Pomorzu i nie
przebije frekwencją choćby XV Zjazdu Kaszubów, na który Władysła-
wowo zaprasza już 7 lipca. Oczywiście nie każdy też musi lubić piłkę
nożną i nie to jest istotą działania Zrzeszenia. Można się jednak smucić,
a nawet niepokoić, kiedy się słyszy tłumaczenia prezesów: „nie jeste-
śmy w stanie znaleźć w naszym oddziale paru dziewczyn i kilku chłopa-
ków, którzy będą w stanie wyjść na boisko”. Można to jeszcze zrozumieć
w wypadku małych miejscowości, w których liczba członków nie prze-
kracza 20. Kiedy jednak słyszymy takie słowa od przedstawicieli oddzia-
łu liczącego sporo ponad sto osób, w dużym mieście, to ręce opadają.
Tym bardziej, że właśnie takie okazje, jak turniej piłkarski dla oddziałów
Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego są po to, aby przyciągnąć mło-
dzież do ich struktur. Są miejscowości, gdzie to się udało. Być może nie
da to trwałego efektu i po zakończonych rozgrywkach z tych „piłkarzy”
oddział nie będzie miał żadnego pożytku, ale jeśli nie spróbujemy, to
się nie przekonamy.
I nie jest prawdą, że młodzi nie chcą działać dla kaszubszczyzny czy
dla Pomorza. Kto spotkał się z nimi np. na Remusowej Karze lub pod-
czas kaszubskiego tygodnia w Somoninie, może to z czystym sumie-
niem potwierdzić. Trzeba tylko próbować do nich dotrzeć.
ADRES REDAKCJI
80-837Gdańsk
ul.Straganiarska20–23
tel.583019016,583012731
e-mail:red.pomerania@wp.pl
REDAKTOR NACZELNY
DariuszMajkowski
ZASTĘPCZYNI RED. NACZ.
BogumiłaCirocka
ZESPÓŁ REDAKCYJNY
(WSPÓŁPRACOWNICY)
DanutaPioch(NajôÙczba)
KarolinaSerkowska
MaciejStanke(redaktortechniczny)
KOLEGIUM REDAKCYJNE
EdmundSzczesiak
(przewodniczącykolegium)
AndrzejBusler
RomanDrzeżdżon
PiotrDziekanowski
AleksanderGosk
WiktorPepliński
TomaszŻuroch-Piechowski
TŁUMACZENIA
NA JĘZYK KASZUBSKI
IdaCzaja
IwonaiWojciechMakuratowie
KarolinaSerkowska
NA OKŁADCE
fot.MaciejStanke
Dariusz Majkowski
WYDAWCA
ZarządGłówny
ZrzeszeniaKaszubsko-Pomorskiego
80-837Gdańsk
ul.Straganiarska20–23
DRUK
FirmaFotograiczno-PoligraicznaAGNI
ZbigniewRogalski
Zaprenumeruj nasze pismo na 2013 rok – otrzymasz ciekawą książkę.
Koszt prenumeraty rocznej krajowej z bezpłatną dostawą do domu: 55 zł. W przypadku prenumera-
ty zagranicznej: 150 zł. Podane ceny sa cenami brutto i uwzględniają 5% VAT.
Zamawiający roczną prenumeratę obejmującą co najmniej 6 miesięcy 2013 roku otrzymają jed-
ną z atrakcyjnych książek. Listę pozycji do wyboru prezentowaliśmy w styczniowym numerze na
stronie 8, można ją także znaleźć na stronie internetowej www. miesiecznikpomerania.pl. Książki
wyślemy we wrześniu 2013 roku.
Redakcjazastrzegasobieprawo
skracaniairedagowaniaartykułów
orazzmianytytułów.
Zapisownięwtekstachwjęzykukaszubskim,
zgodnązobowiązującymizasadami,
odpowiadająautorzyitłumacze.
Aby zamówić roczną prenumeratę, należy
• dokonać wpłaty na konto: PKO BP S.A. 28 1020 1811 0000 0302 0129 35 13, ZG ZKP, ul. Straganiarska
20–23, 80-837 Gdańsk, podając imię i nazwisko (lub nazwę jednostki zamawiającej) oraz dokładny adres
• zamówić w Biurze ZG ZKP, tel. 58 301 27 31, e-mail: wydawnictwo@kaszubi.pl
• Prenumerata realizowana przez RUCH S.A: zamówienia na prenumeratę (...) można składać bezpośrednio
na stronie www.prenumerata.ruch.com.pl. Ewentualne pytania prosimy kierować na adres e-mail:
prenumerata@ruch.com.pl lub kontaktując się z Infolinią Prenumeraty pod numerem: 22 693 70 00
– czynna w dni robocze w godzinach 7–17. Koszt połączenia wg taryfy operatora.
Redakcjanieponosiodpowiedzialności
zatreśćogłoszeńireklam.
Wszystkiemateriałyobjętesą
prawemautorskim.
2
POMERANIA
CZERWIEC 2013
PERYPETIE SPISOWE
Najistotniejszych danych
wciąż nie ma
brać,aźródłemtejdecyzjijestustawa
z2005r.omniejszościachnarodowych
ietnicznychorazjęzykuregionalnym.
Ustawatabowiemuzależniamożliwość
wprowadzeniawurzędachgminjęzy-
kapomocniczegoorazstawianiatablic
zdodatkowymitradycyjnyminazwami
miejscowościwjęzykuregionalnymlub
językachmniejszościodwynikówostat-
niegospisupowszechnego,aprecyzyj-
niejodtego,czywdanejgminiewięcej
niż20%obywatelizadeklarowałoprzy-
należnośćdomniejszościlubposługiwa-
niesięjęzykiemregionalnym.GUSotrzy-
małzatemnastępującezadanie:ustalić
zapomocąspisupowszechnego,ileosób
wkażdejgminiedeklarujeprzynależ-
nośćdomniejszościlubposługiwaniesię
językiemkaszubskim.Poprawiedwóch
latachodzakończeniaostatniegospisu
chcielibyśmysięwreszciedowiedzieć,
ilumieszkańcówgminySomonino,Kar-
tuzy,JastarnialubGdyniadeklarujeuży-
waniejęzykaregionalnego.JednakGUS
JESZCZEtegonieobliczył.Odanychdla
poszczególnychmiejscowościniemamy
comarzyć...
PrzedNarodowymSpisemPowszech-
nymLudnościiMieszkańz2011r.admi-
nistracjaspisowazdumąinformowała,
żebędzietospisnamiaręXXIw.,ado
jegoprzeprowadzeniazostanąwyko-
rzystanenajnowszetechnologieimeto-
dyzbieraniadanych,takiejaksamospis
internetowyczyprowadzoneprzez
rachmistrzówwywiady:telefoniczny
wspomaganyprogramemkomputero-
wymorazrejestrowanynaprzenośnych
urządzeniachelektronicznych.
Całkowitykoszttegoprzedsięwzię-
ciawyniósłokoło500mlnzł.Wydanie
takpokaźnejsumyizastosowaniewy-
sokichtechnologiinieprzełożyłosięna
szybkośćisprawnośćwpublikowaniu
tychnajistotniejszychdlanasdanych.
Prostezdawałobysiępytanie,ileosób
wkilkutysięcznejgminieParchowoczy
Stężycadeklarujeposługiwaniesięjęzy-
kiemkaszubskim,dlaadministracjispi-
sowejpozostajejednakpytaniemtrud-
nym.Niecoparadoksalniewyglądawięc
sytuacja,wktórejzjednejstronyusta-
wodawcanakładanaobywateli–pod
groźbąkar–obowiązekudziałuwspisie
ipodawaniaszczegółowychinformacji
dotyczącychsferyosobistej,azdrugiej
stronyinstytucjepaństwaodpowiedzial-
nezaspismałoudolnie,eufemistycznie
rzeczujmując,przedstawiająjegowyni-
ki,zktórymiwiążąsiękonkretneupraw-
nieniadlaobywateli.
Znaleźliśmysięwkuriozalnejsytua-
cji.NaprzykładwgminieŻukowolokal-
newładzechcąwprowadzićnazwyka-
szubskie,gdyżGUSustaliłdotychczas,że
więcejniż20%mieszkańcówtejgminy
posługujesięjęzykiemkaszubskim.Nie
ustaliłjednakjeszcze,ilukonkretnieich
jest:7tys.czymoże10tys.?Bezpoda-
niatejliczbyMinisterstwoAdministra-
cjiiCyfryzacji,zgodniezprawem,nie
pozwolinawprowadzeniekaszubskich
nazw.Ponosimyzatemkonsekwencje
opieszałościsłużbstatystycznych.Musi-
mynadalczekać,niewiemy,jakdługo…
Możewkolejnymspisiepowszech-
nymzamiastnowychtechnologiiibez-
przewodowegointernetuwartowyko-
rzystaćmetodysprawdzoneprzedIwoj-
nąświatową,tj.użyćliczydełipapieru?
Wynikispisuuzyskanedziękizastoso-
waniutakichkonwencjonalnychspo-
sobówpoznalibyśmyzapewneowiele
szybciejibyłybymożeprecyzyjniejsze
niżtezespisuz2011r.,naktóreciągle
czekamy.
ŁUKASZ GRZĘDZICKI
NaszczęścieGłównyUrządStaty-
stycznynieodpowiadazaliczeniegło-
sówwwyborachparlamentarnych.
Gdybysiętymzajmował,wyborytrzeba
bybyłoorganizowaćzedwalataprzed
końcemkadencji.Dowyciągnięciata-
kiegownioskuprowokująperypetie
towarzysząceustalaniuwynikówna-
rodowegospisupowszechnegoz2011.
Zzazdrościączytamyospisachludno-
ściprzeprowadzanychnanaszychzie-
miachprzedIwojnąświatowąprzez
niemieckąadministrację,zktórych
dowiadujemysię,ileosóbwposzcze-
gólnychmiejscowościachdeklarowało
jakoswójMuttersprachejęzykniemie-
cki,kaszubskiczypolski.Precyzjatych
wynikówobecnie,wdobieinformatyza-
cji,jestchybanieosiągalnadlanaszych
państwowychsłużbstatystycznych...
Aszkoda,bomielibyśmyciekawymate-
riałporównawczy.
Odczasówstarożytnychspisyludno-
ścibyłydużymiprzedsięwzięciamiwży-
ciupaństwistanowiłyswegorodzaju
sprawdziansprawnościadministracji
publicznej.Ostatnispispowszechny,któ-
rymiałmiejscewPolscew2011r.,wśród
różnychzagadnieńtematycznychdoty-
kałkwestiiprzynależnościnarodowo-
-etnicznejmieszkańcównaszegokraju
ijęzyków,którymionisięposługują.
Wewspółczesnymdemokratycznym
państwieprawa,wktórymistotąrelacji
międzypaństwemaczłowiekiemjest
posiadanieprzezczłowiekaobywatel-
stwategopaństwa,corazrzadziejzbie-
rasięinformacjenatematodczuwanej,
awięcsubiektywnej,czyliteżpłynnej
przynależnościnarodowejietnicznej
mieszkańców.Wspisiepowszechnym
z2011r.postanowionotakiedaneze-
Gdańsk, 23 maja 2013 r.
3
POMERANIA
CZERWIŃC 2013
Odwracanie Gdańska
ku morzu
Z Mateuszem Kusznierewiczem, żeglarzem, złotym medalistą igrzysk olimpijskich, mistrzem
świata, Europy i Polski, ambasadorem miasta Gdańska do spraw morskich
i prezesem Fundacji
Gdańskiej, rozmawia Sławomir Lewandowski.
Urodził się Pan i wychował w Warsza-
wie. Jak to się stało, że tak bardzo zwią-
zał się Pan z Gdańskiem?
inicjatyw,zwłaszczatychzwiązanych
zmorskościąGdańska.Rozmawialiśmy
oodwróceniuGdańskazpowrotemku
morzu,do któregoprzezostatniedekady
miastostałowpewnymsensieplecami.
Uznałemtozaciekawypomysłiwyzwa-
nie.Po kilkuspotkaniach,wktórych
uczestniczyłtakżeprezydentGdańska
PawełAdamowicz,podjąłemdecyzję,
żezaangażujęsięwdziałania,które
uznaliśmyzastrategiczne.W 2009 roku
prezydentAdamowiczmianowałmnie
uroczyścieambasadoremmiastaGdań-
skadosprawmorskich.Odbyłosiętona
DługimTargu,podczaszlotużaglowców
BalticSailGdańsk.Dzisiaj,zperspekty-
wyczasu,uważam,żebardzociekawie
idobrzesiętowszystkopotoczyło.
Byłwmoimżyciutakiokres,wktórym
mocnozastanawiałemsięnadwypro-
wadzkąze stolicy.Mniejwięcejwtym
samymczasienaspotkaniezaprosił
mnieówczesnyprezesFundacjiGdań-
skiej,panCezaryWindorbski.W bardzo
ciekawysposóbprzedstawiłmiGdańsk
iTrójmiasto.Zwróciłuwagęnawiele
brakującychelementów,obszaróworaz
Trudno było wcielić się w nową rolę?
Jak pogodził Pan obowiązki ambasado-
ra z czynną karierą sportowca?
Ambasadormusiwykazaćsięskutecz-
nością,systematycznąpracąi goto-
wościąnaróżnesytuacje.Tojesttakże
4
POMERANIA
CZERWIEC 2013
[ Pobierz całość w formacie PDF ]