Polityka transportowa państwa na lata 2006-2025(1), Nauka, E i P
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Ministerstwo Infrastruktury
Polityka Transportowa Paıstwa
na lata 2006 – 2025
Warszawa, 27 czerwca 2005
Spis tre
Ļ
ci
Przedmowa.............................................................................................................................3
1.
WPROWADZENIE
............................................................................................................ 5
2.
DIAGNOZA – TRENDY I PROBLEMY
....................................................................... 5
3.
CELE POLITYKI TRANSPORTOWEJ
......................................................................... 9
4.
ZASADY POLITYKI TRANSPORTOWEJ
................................................................ 10
5.
PRIORYTETY
................................................................................................................... 12
6.
KIERUNKI ROZWOJU TRANSPORTU
.................................................................... 13
6.1 Transport kolejowy ............................................................................................................... 13
6.2 Transport drogowy................................................................................................................ 16
6.3 Transport lotniczy ................................................................................................................. 20
6.4 Transport morski................................................................................................................... 22
6.5 Transport wodny
Ļ
ródl
Ģ
dowy ................................................................................................ 22
6.6 Transport intermodalny......................................................................................................... 23
6.7 Bezpiecze
ı
stwo w transporcie .............................................................................................. 25
6.8 Transport w miastach ........................................................................................................... 27
6.9 Post
ħ
p techniczny oraz zaawansowane systemy organizacji i zarz
Ģ
dzania w transporcie ...... 31
7.
POLITYKA TRANSPORTOWA A
ĺ
RODOWISKO NATURALNE
................... 32
8.
INSTRUMENTY WDRA
ņ
ANIA, MONITORING
................................................... 34
9.
ZAKO
İ
CZENIE
............................................................................................................... 36
ZałĢcznik. Lista autorów, ekspertów i konsultantów
2
Przedmowa
Jednym z najpilniejszych zada
ı
w realizacji polityki zrównowa
Ň
onego rozwoju kraju jest zrównanie
si
ħ
z krajami Europy Zachodniej pod wzgl
ħ
dem stopnia rozwoju cywilizacyjnego i poziomu
Ň
ycia.
Wymaga to jednak stworzenia silnych strukturalnych podstaw wzrostu gospodarczego, w tym
sprawnego systemu transportowego. Z punktu widzenia celów rozwojowych Polski i aspiracji
obywateli jest wi
ħ
c istotne, by transport nie tylko przestał by
ę
barier
Ģ
hamuj
Ģ
c
Ģ
rozwój gospodarczy
kraju, lecz by poprzez stworzenie wła
Ļ
ciwej infrastruktury i zapewnienie wysokiej jako
Ļ
ci usług na
wolnym, konkurencyjnym i niedyskryminacyjnym rynku, stał si
ħ
elementem w istotny sposób rozwój
ten współtworz
Ģ
cym.
Dzi
ħ
ki dost
ħ
pno
Ļ
ci unijnych
Ļ
rodków finansowych transport w Polsce stoi przed historyczn
Ģ
szans
Ģ
,
której nie wolno zaprzepa
Ļ
ci
ę
. Wielko
Ļę
tych
Ļ
rodków sprawia,
Ň
e nadrobienie zasadniczych
zaległo
Ļ
ci cywilizacyjnych w dziedzinie transportu mo
Ň
liwe jest ju
Ň
w perspektywie 2025 roku.
Wymaga to jednak szczególnej mobilizacji i stworzenia w krótkim czasie bardzo sprawnego
i efektywnego systemu absorpcji
Ļ
rodków unijnych. Nale
Ň
y te
Ň
pami
ħ
ta
ę
,
Ň
e z czasem dost
ħ
pno
Ļę
Ļ
rodków unijnych b
ħ
dzie malała, a wi
ħ
c najwa
Ň
niejsze zamierzenia inwestycyjne powinny by
ę
realizowane bez zwłoki.
Pomoc unijna sprawia,
Ň
e w tej perspektywie mo
Ň
na realnie my
Ļ
le
ę
o zrealizowaniu planów budowy
sieci autostrad i dróg ekspresowych oraz o modernizacji podstawowej sieci linii kolejowych. Powinny
zosta
ę
tak
Ň
e nadrobione zaległo
Ļ
ci infrastrukturalne w pozostałych gał
ħ
ziach transportu, by
nast
ħ
pnie mo
Ň
na było koncentrowa
ę
wysiłki na przedsi
ħ
wzi
ħ
ciach technologicznie bardziej
zaawansowanych.
Zasadniczym zadaniem do roku 2025
jest wi
ħ
c unowocze
Ļ
nienie podstawowej sieci transportowej
i zapewnienie wysokiej jako
Ļ
ci usług transportowych tak, by transport wnosił wła
Ļ
ciwy wkład
w rozwój gospodarczy kraju. Sprawny system transportowy przyczyni si
ħ
tak
Ň
e do poprawy
warunków
Ň
ycia, do powi
ħ
kszenia dost
ħ
pno
Ļ
ci obszarów, a tak
Ň
e do zwi
ħ
kszenia inwestycji
zagranicznych w Polsce. Nie oznacza to jednak rezygnacji z idei kontrolowania wzrostu
transportochłonno
Ļ
ci gospodarki, zgodnie z zasad
Ģ
zrównowa
Ň
onego rozwoju.
Drugim kluczowym zadaniem
jest zako
ı
czenie restrukturyzacji i prywatyzacji przedsi
ħ
biorstw
transportowych oraz doko
ı
czenie procesu liberalizacji poszczególnych rynków transportowych.
Zadanie to powinno by
ę
wykonane w bie
ŇĢ
cej dekadzie. Jednak wymaga to przede wszystkim
powstrzymania narastaj
Ģ
cego ekonomicznego kryzysu sektora kolejowego w Polsce, co jest mo
Ň
liwe
jedynie w warunkach zgodnego działania rz
Ģ
du i zwi
Ģ
zków zawodowych. Dla wła
Ļ
ciwego
funkcjonowania rynku transportowego niezb
ħ
dne jest tak
Ň
e unowocze
Ļ
nienie innych gał
ħ
zi
transportu, co wymaga stworzenia przez pa
ı
stwo korzystnych dla przedsi
ħ
biorców rozwi
Ģ
za
ı
w zakresie wsparcia Pa
ı
stwa, mechanizmów fiskalnych i por
ħ
czeniowych. Za priorytet w tej
dziedzinie nale
Ň
y uzna
ę
wsparcie przez Pa
ı
stwo odnowy niemal całkowicie wyeksploatowanej floty
morskiej i
Ļ
ródl
Ģ
dowej, a tak
Ň
e pomoc w unowocze
Ļ
nieniu pasa
Ň
erskiego taboru kolejowego
i transportu miejskiego.
Zadaniem trzecim
jest stworzenie systemu efektywnej współpracy pomi
ħ
dzy rz
Ģ
dem
i samorz
Ģ
dami w dziedzinie transportu, dla zapewnienia spójno
Ļ
ci i komplementarno
Ļ
ci działa
ı
ogólnokrajowych i działa
ı
regionalnych. Bli
Ň
sza współpraca pomi
ħ
dzy rz
Ģ
dem i samorz
Ģ
dami
b
ħ
dzie konieczna w takich obszarach jak: liberalizacja rynku regionalnych, pasa
Ň
erskich
przewozów kolejowych, zapewnienie wła
Ļ
ciwych poł
Ģ
cze
ı
dróg krajowych z drogami
wojewódzkimi, powiatowymi i gminnymi, rozwój regionalnych portów lotniczych,
Ň
eglugi
Ļ
ródl
Ģ
dowej i małych portów morskich, przedsi
ħ
wzi
ħ
cia w zakresie transportu intermodalnego, czy
bezpiecze
ı
stwo ruchu drogowego. Wypracowanie wła
Ļ
ciwych zasad partnerstwa, konsultacji
i sprawnego przepływu informacji pomi
ħ
dzy rz
Ģ
dem i samorz
Ģ
dami województw b
ħ
dzie miało
zasadnicze znaczenie dla skuteczno
Ļ
ci wszystkich podejmowanych działa
ı
. Konieczne jest
równie
Ň
bezpo
Ļ
rednie wsparcie rz
Ģ
du dla wybranych przedsi
ħ
wzi
ħę
w dziedzinie transportu
3
miejskiego, szczególnie w obszarach metropolitalnych, a wi
ħ
c tam, gdzie koszty nowych inwestycji
infrastrukturalnych i taborowych s
Ģ
szczególnie wysokie.
Czwartym zadaniem
jest zapewnienie bezpiecze
ı
stwa w transporcie. Odnosi si
ħ
to do wszystkich
gał
ħ
zi transportu, jednak ze wzgl
ħ
du na poziom zagro
Ň
enia w pierwszej kolejno
Ļ
ci dotyczy to
bezpiecze
ı
stwa ruchu drogowego. Zadaniem pa
ı
stwa jest zagwarantowanie, by transport drogowy
nie wi
Ģ
zał si
ħ
z tak du
Ň
ym jak obecnie zagro
Ň
eniem zdrowia i
Ň
ycia obywateli. Dla osi
Ģ
gni
ħ
cia tego
celu istotne jest nie tylko wyasygnowanie przez Pa
ı
stwo odpowiednich
Ļ
rodków finansowych, ale
i zapewnienie sprawnej koordynacji wszystkich podmiotów zaanga
Ň
owanych w działania na rzecz
poprawy bezpiecze
ı
stwa ruchu drogowego.
Celem Polityki Transportowej Pa
ı
stwa
jest zatem spełnienie racjonalnych oczekiwa
ı
społecze
ı
stwa wywołanych wzrostem mobilno
Ļ
ci, co oznacza wzrost zapotrzebowania na
dost
ħ
pno
Ļę
transportow
Ģ
, uwzgl
ħ
dniaj
Ģ
c przy tym wieloletnie niedoinwestowanie systemu
transportu oraz nast
ħ
puj
Ģ
ce czynniki:
•
tempo wzrostu gospodarczego, przekraczaj
Ģ
ce obecnie 5% PKB rocznie, które spowoduje
dalszy wzrost zapotrzebowania na transport,
•
przekształcenia przestrzenne oraz zmiany stylu
Ň
ycia, które b
ħ
d
Ģ
powodowały wydłu
Ň
anie
podró
Ň
y,
•
konieczno
Ļę
zmniejszania negatywnego oddziaływania transportu na
Ļ
rodowisko przyrodnicze
i warunki
Ň
ycia.
Ostatni z wymienionych czynników zmusza do równoczesnych działa
ı
w trzech kierunkach:
(1) ograniczania tempa wzrostu ruchu i przewozów, (2) wpływania na podział zada
ı
przewozowych
mi
ħ
dzy
Ļ
rodki transportu tak, aby w mo
Ň
liwie du
Ň
ym stopniu wykorzystywa
ę
Ļ
rodki transportu mniej
szkodliwe dla
Ļ
rodowiska oraz (3) stosowania rozwi
Ģ
za
ı
technicznych i organizacyjnych
zmniejszaj
Ģ
cych niekorzystne oddziaływanie na
Ļ
rodowisko.
Jeste
Ļ
my przekonani,
Ň
e realizacja proponowanej polityki sprawi, i
Ň
w 2025 roku system
transportowy Polski b
ħ
dzie spełniał warunki stawiane systemom transportu krajów wysoko
rozwini
ħ
tych i b
ħ
dzie w stanie zapewni
ę
polskim i obcym u
Ň
ytkownikom oczekiwany poziom
mobilno
Ļ
ci oraz usługi transportowe wysokiej jako
Ļ
ci przy równoczesnym spełnieniu wymogów
ochrony
Ļ
rodowiska. Realizacja polityki wymaga jednak podj
ħ
cia dalszych prac w celu
przygotowania dokumentów szczegółowych, w których b
ħ
d
Ģ
rozwijane i konkretyzowane
poszczególne cele cz
Ģ
stkowe.
Dokument przygotowano w celu przedstawienia go Parlamentowi tak, aby zgodnie
z praktyk
Ģ
wi
ħ
kszo
Ļ
ci krajów Unii Europejskiej, polityka transportowa była sformułowana
przez ciało ustawodawcze, wytyczaj
Ģ
c kierunki działania władz wykonawczych oraz
stwarzaj
Ģ
c warunki dla działania samorz
Ģ
dów
. Wymaga to modyfikacji prawa w ten sposób, aby
praktyka formułowania dokumentu politycznego przez parlament była cz
ħĻ
ci
Ģ
procesu planowania
strategicznego w Pa
ı
stwie, w tym przyjmowania zało
Ň
e
ı
kolejnych Narodowych Planów Rozwoju.
Prof. Ryszard Krystek
Podsekretarz Stanu ds. Polityki Transportowej
4
1
.
WPROWADZENIE
W okresie transformacji ustrojowej od roku 1989 Rada Ministrów dwukrotnie akceptowała zasady
narodowej polityki transportowej. W roku 1995 zawarte one były w dokumencie
“Polityka
transportowa – program działania w kierunku przekształcenia transportu w system
dostosowany do wymogów gospodarki rynkowej i nowych warunków współpracy
gospodarczej w Europie
”
1
.
W zwiĢzku z przygotowaniami do wstĢpienia do Unii Europejskiej w
latach 2000-2001 przygotowany został nowy dokument pt.
„Polityka transportowa Pa
ı
stwa 2001-
2015 dla zrównowa
Ň
onego rozwoju kraju”
,
zaakceptowany
przez Radħ Ministrów w paŅdzierniku
2001. Niniejszy dokument jest projektem Polityki Transportowej Paıstwa (PTP), bħdĢcej
kontynuacjĢ poprzednich, w którym uwzglħdniono warunki wynikajĢce z przystĢpienia Polski do
Unii Europejskiej.
Konsekwencjami wstĢpienia Polski do Unii Europejskiej sĢ, miħdzy innymi:
•
zmiana uwarunkowaı prawnych, w których działa sektor transportu,
•
moŇliwoĻę pozyskiwania znacznych Ļrodków finansowych, wspierajĢcych rozwój sektora
transportu na zasadach pełnej integracji z systemem Unii,
•
ułatwienie wymiany osób i towarów pomiħdzy krajami w ramach otwartego, wolnego
i niedyskryminacyjnego rynku.
KoniecznoĻę pewnej modyfikacji celów i kierunków polityki transportowej, wynika takŇe ze
sformułowaı polityki Unii Europejskiej
2
.
OpracowujĢc PTP skoncentrowano uwagħ na sformułowaniu celów rozwojowych
i wskazaniu sposobów ich osiĢgania, zarówno w układzie zintegrowanym, jak i dla poszczególnych
gałħzi transportu. Uwzglħdniono takŇe zwiĢzki transportu z innymi sektorami gospodarki we
wszystkich skalach: miħdzynarodowej, krajowej, regionalnej i lokalnej. Akcent połoŇono na prawne,
organizacyjne, finansowe - w tym fiskalne - mechanizmy osiĢgania celów. Przyjħto, Ňe zadania
szczegółowe ujħte bħdĢ w równolegle opracowywanej „Narodowej Strategii Rozwoju Transportu na
lata 2007-2013”.
2. DIAGNOZA – TRENDY I PROBLEMY
Trendy
Przełom wieków przyniósł w transporcie istotne zjawiska, zwiĢzane z wejĻciem transformacji
ustrojowej, społecznej i gospodarczej w fazħ rozwojowĢ – po fazie przejĻciowej lat
dziewiħędziesiĢtych. Do najwaŇniejszych w tym wzglħdzie naleŇĢ:
•
wzrost ruchliwoĻci osób i stabilizacja wielkoĻci przewozów towarowych przy równoczesnej
zmianie ich struktury – spadek przewozu towarów masowych i wzrost przewozów ładunków
wartoĻciowych,
•
kontynuacja trendu znacznego wzrostu motoryzacji i udziału transportu drogowego
w przewozach; ten ostatni był jednĢ z konsekwencji wspomnianej wyŇej zmiany struktury
przewozów,
•
skokowy wzrost przewozów w transporcie lotniczym,
1
Dokument przekazany do Sejmu
2
„Europejska polityka transportowa do 2010 roku – czas na decyzje”. Komisja Europejska. Wrzesieı 2001
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]