Poradnie Psychologiczno- Pedagogiczne, Słowniki
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->Słowniczek terminów używanych w opiniach i orzeczeniach wydawanychprzez Poradnie Psychologiczno- PedagogiczneAnaliza i synteza słuchowa–analizasłuchowa to umiejętność dzielenia zdań na słowa, słówna sylaby i głoski, zaśsyntezasłuchowa to umiejętność składania zdań z wyrazów, słówz sylab lub głosek. Umiejętność analizy słuchowej jest podstawą pisania ( aby zapisać wyrazytrzeba umieć wydzielać ze zdań wyrazy, a z wyrazów sylaby i głoski). Umiejętność syntezysłuchowej jest podstawą czytania (aby przeczytać wyrazy trzeba umieć złożyć słowa z sylabi głosek).Analizatory– umożliwiają odbiór bodźców z otoczenia, w odniesieniu do umiejętnościczytania i pisania mówi się o trzech analizatorach: wzrokowym, słuchowym i kinestetyczno-ruchowym.Analizator składa się z:−receptora odbierającego bodźce, charakterystycznego dla określonego narząduzmysłów (oczy, uszy, mięśnie),−−drogi nerwowej doprowadzającej impulsy do odpowiednich obszarów mózgu,odpowiedniego ośrodka w mózgu, w którym zachodzi analiza i synteza, różnicowanieitp.Analizator słuchowy = percepcja słuchowa– umożliwia odbiór bodźców z otoczenia(dźwięków, mowy). Jest związana ze słuchem fonemowym oraz umiejętnościamifonologicznymi (analiza i synteza głoskowa i sylabowa – rozkład wyrazów na głoski i sylabyoraz ich scalanie), a także pamięcią słuchową; zaburzenia tych funkcji są związanez nieprawidłowym działaniem analizatora słuchowego i mogą objawiać się:−−−−−trudnością odróżniania podobnych głosek (np. z-s, g-k, d-t),trudnościami w dokonywaniu analizy i syntezy głoskowej słów orazopuszczaniem lub myleniem liter, końcówek wyrazów, przestawianiem liter,trudnościami w zapisywaniu zmiękczeń, różnicowaniu głosek i-j,kłopotami w pisowni wyrazów z utratą dźwięczności oraz nieprawidłowymróżnicowaniem ę-en-em, ą-on-om.1Analizator wzrokowy = percepcja wzrokowa– umożliwia odbiór bodźców „wzrokowych”z otoczenia. Obejmuje analizę i syntezę wzrokową materiału konkretnego (obrazków,kształtów) lub abstrakcyjnego (teksty, zdania, wyrazy) oraz pamięć wzrokową; zaburzeniatych funkcji związane są z nieprawidłowym działaniem analizatora wzrokowego i mogąobjawiać się:−−−−myleniem liter o podobnym kształcie (a-o, l-t-ł, m-w-n),myleniem liter podobnych ale o różnym kierunku (b-p-g-d, m-w, n-u),gubieniem elementów graficznych liter (ogonki, kreski, kropki),błędami typowo ortograficznymi z ó-u, rz-ż, h-ch.Błędy specyficzne– błędy popełniane podczas pisania, typowe dla występowania dysleksjirozwojowej; mogą być charakterystyczne dla zaburzeń funkcji wzrokowych, bądź funkcjisłuchowo-językowych.Ćwiczenia słuchowe– ćwiczenia usprawniające działanie analizatora słuchowego.Ćwiczenia wzrokowe- ćwiczenia usprawniające działanie analizatora wzrokowego; są częstopołączone z usprawnianiem motoryki rąk oraz współdziałaniem ręki i oka, czyli koordynacjiwzrokowo-ruchowej.Deficyty rozwojowe -inaczejdysfunkcjerozwoju psychomotorycznego – opóźnienierozwoju psychomotorycznego, wolniejsze tempo rozwoju określonych funkcji. Mogą miećróżny zakres.−parcjalne zaburzenia– obejmują większy obszar czynności, np. opóźnienie motorykiciała, rąk i rozwoju mowy,−fragmentaryczne– obejmują mniejszy obszar czynności – tylko motoryki rąk, tylkomowy czynnej.Dostosowanie wymagań edukacyjnych– zastosowanie takich kryteriów egzekwowaniawiedzy i umiejętności, które uwzględniają możliwości i ograniczenia, a więc mocne stronyi dysfunkcje rozwoju i funkcjonowania dziecka. Dostosowanie wymagań może być2zastosowane ze względu na niższe niż przeciętne możliwości intelektualne (zaburzeniai odchylenia rozwojowe) lub specyficzne trudności w uczeniu się ( dysleksja rozwojowa).Dysfunkcje- zobacz:deficyty rozwojoweDysleksja rozwojowa– zespół specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu; w ramach tegosyndromu wyróżnia się trzy terminy: dysleksja, dysortografii, dysgrafia. Określenierozwojowa oznacza, że trudności ujawniają się od początku nauki szkolnej. Specyficznetrudności w opanowaniu czytania i pisania są konsekwencją zaburzeń funkcji percepcyjno-motorycznych i ich integracji (zaliczamy tu funkcje językowe, spostrzeganie, motorykę,uwagę i pamięć). Specyficznych trudności w uczeniu się nie rozpoznaje się u dzieciz: inteligencją niższa niż przeciętna, niepełnosprawnością intelektualną, niedosłuchemi niedowidzeniem, chorobami neurologicznymi ( takimi jak – epilepsja, dziecięce porażeniamózgowe, po urazach głowy lub zapaleniu opon mózgowych), zaniedbanych środowiskowo.Zaburzenia te mogą występować w formie trudności o węższym zakresie:−−Dysleksja– trudności w opanowaniu umiejętności czytania.Dyskalkulia-to specyficzne trudności w nauce matematyki. Dyskalkulię rozpoznajesię u uczniów z normą intelektualną, u których wykluczono zaniedbanie dydaktycznei środowiskowe.−Dysgrafia-to trudności w poprawnym pisaniu pod względem graficznym, czyli tzw.„brzydkie pismo”. Dysgrafia nie wynika z opóźnienia rozwoju intelektualnego, możnają rozpoznać u uczniów, u których wykluczono zaniedbanie środowiskowei dydaktyczne.−Dysortografia– specyficzne trudności w opanowaniu poprawnej pod względemortograficznym pisowni. Są to trudności w pisaniu przejawiające się popełnianiemróżnego typu błędów:••typowo ortograficznych, np. ó- u, ż- rz, h- ch;błędów specyficznych (mylenie liter, opuszczanie, dodawanie, przestawianie literi sylab, pisanie liter i cyfr zwierciadlanie).Dysortografię rozpoznajemy u uczniów o prawidłowym rozwoju umysłowym wprzypadkach, gdy trudności występują pomimo znajomości zasad pisowni, braku wadzmysłu, zaniedbania pedagogicznego, a spowodowane są zaburzeniami procesów3poznawczych i ruchowych oraz ich współdziałania. Z reguły dysortografię rozpoznaje sięnajwcześniejwIVlubVklasieszkołypodstawowej.W młodszym wieku trudno mówić o dysortografii, bowiem brak jest jeszcze dzieckuwystarczającego treningu dydaktycznego.Dysleksja rozwojowa-zobacz:specyficzne trudności w nauceDysharmonie rozwojowe- czyli dysproporcje w rozwoju poszczególnych funkcji, różnicew rozwoju poszczególnych funkcji. Jedne z funkcji mogą rozwijać się na poziomie wieku, innezaś powyżej lub poniżej norm wiekowych. Czasami zamiennie używa się terminurozwójnieharmonijnylubrozwój nierównomierny.Ekstrawersjato nastawienie „na zewnątrz”. Ekstrawertycy to osoby towarzyskie, rozmowne,łatwo nawiązujące kontakty.Elizje –inaczej opuszczenia, np. opuszczenia liter, sylab, wyrazów podczas pisania lubczytania lub opuszczenia elementów rysunku, figur podczas ich przerysowywania.Fragmentaryczne deficyty rozwojowe– zobacz:deficyty rozwojoweFunkcje poznawcze– zespół procesów, dzięki którym odbieramy informacje z otoczeniaoraz stosunki między nimi ( odzwierciedlamy w naszej psychice to, co nas otacza) – należą tu:uwaga, pamięć, wrażenia i spostrzeżenia wzrokowe, słuchowo-językowe, dotykowe,kinestetyczne,orientacjawschemacieciałaiwkierunkachwprzestrzeni.Impulsywny styl poznawczy– skłonność do reagowania i udzielania odpowiedzi szybko, bezzastanowienia, pochopność i mała kontrola działań umysłowych.Inteligencja ogólna– jest to zdolność przystosowania się do okoliczności dzięki dostrzeganiuabstrakcyjnych relacji, korzystaniu z uprzednich doświadczeń i skutecznej kontroli nadwłasnymi procesami poznawczymi. W jej skład wchodzą:4−Inteligencja werbalna – obejmuje funkcjonowanie słowno-pojęciowe, bada procesypamięci oraz umiejętność posługiwania się wiedzą nabytą w ciągu życia,−Inteligencja niewerbalna – obejmuje funkcjonowanie przestrzenno-spostrzeżeniowe,bada głównie zdolność myślenia logicznego, w oparciu o konkrety – materiałspostrzegany wzrokowo.Inteligencję można mierzyć za pomocą Skali Inteligencji D.Wechslera. W wynikubadania otrzymuje się Iloraz Inteligencji danej osoby w skali słownej, skali bezsłownejoraz skali pełnej, dzięki czemu można ustalić, który rodzaj inteligencji jest mocnąstroną ucznia, jakie uzdolnienia poznawcze najlepiej pomagają mu w jegofunkcjonowaniu.Inteligencja werbalna– czyli inteligencja słowna, umiejętność wyrażania myśli, budowaniawypowiedzi słownych.Inteligencja niewerbalna– czyli inteligencja bezsłowna, inaczej nazywa inteligencjąwykonawczą obejmuje umiejętności np. wnioskowania, porównywania na materialebezsłownym (obrazkowym, figuralnym).Inteligencja płynna– czyli szybkość reagowania i przystosowywania się do nowych sytuacji.Uznaje się ją za inteligencję wrodzoną.Inteligencja skrystalizowana– czyli poziom wiedzy. Jest to inteligencja uzależnionaśrodowiskowo, więc jej rozwój zależny jest od stymulacji otoczenia. Inteligencjaskrystalizowana wzrasta wraz z wiekiem.Integracja percepcyjno- motoryczna-koordynacja, właściwe współdziałanie, zwłaszczafunkcji wzrokowych, słuchowo- językowych i ruchowych. Brak prawidłowej integracji możeskutkować zaburzeniami pisania i czytania.Koordynacja wzrokowo- ruchowa– współdziałanie, zharmonizowanie, współpraca funkcjiwzrokowych i ruchowo- manipulacyjnych, umożliwia wykonywanie precyzyjnych ruchów rąkpod kontrolą wzroku, m.in. rysowanie i pisanie.5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]