Pozarządowiec 2006 - nr 4 (79), pozarządowiec
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
W NUMERZE:
WSPÓŁPRACA Z SAMORZĄDEM
FOSa
NIE BĘDZIE AMNESTII
OD NIEZDANYCH WYBORÓW
JAKIE SPOŁECZEŃSTWO CHCEMY
FOTOREPORTAŻ
Z KONFERENCJI REPREZENTACJI
ORgANIZACJI WARMII I MAZUR
W KARNITACH
ELBLĄG
•
LIPIEC
•
NR 4 (79) 2006
•
ROK XI
OD REDAKCJI
Walcząc o obywatelskość…
SPIS TREŚCI
Roczne programy współpracy pod lupą
3
Oddajemy do Państwa rąk kolejny numer Pisma Pozarzą-
dowiec. Numer ważny, gdyż poruszający tematykę przejrzystości
życia publicznego, oczywiście w kontekście funkcjonowania or-
ganizacji pozarządowych i ich relacji z pozostałymi sektorami.
Organizacje pozarządowe bardzo często pełnią rolę „głosu”
społeczności lokalnej lub określonej grupy będącej częścią tej spo-
łeczności, np. osób niepełnosprawnych, młodzieży. Jako jeden
z fundamentów społeczeństwa obywatelskiego powinny więc
mieć wpływ na lokalną czy regionalną politykę rozwoju. Bywa
z tym różnie – jedne organizacje nie są zainteresowane taki-
mi działaniami, inne mają zbyt słaby potencjał, a te które i wy-
rażają zainteresowanie i mają potencjał nie są często brane pod
uwagę jako poważny partner dla sektora publicznego. Sposobów
na poprawę sytuacji jest kilka. Po pierwsze ciągłe informowanie
(o dobrych przykładach, możliwościach działania) i promowa-
nie aktywności obywatelskiej, również wśród organizacji poza-
rządowych. Chociaż wiele jest jeszcze do zrobienia, w pewnym
stopniu lukę w tym zakresie wypełniają media pozarządowe, jak
serwisy internetowe, typu www.wim.ngo.pl i inne. Po drugie,
wzmocnienie organizacji pozarządowych. I tutaj sytuacja ule-
ga poprawie, choć powoli. Oferta szkoleniowa i doradcza jest co-
raz szersza i bardziej dostępna, źródeł inansowania nadal jest
sporo, organizacje zaczynają współpracować i tworzyć własną in-
frastrukturę, jak np. rozwijająca się ostatnio w coraz szybszym
tempie Federacja Organizacji Socjalnych Województwa Warmiń-
sko-Mazurskiego FOSa. Na przeszkodzie stoją na pewno „stałe”
przypadłości sektora, jak np. rotacja personelu czy nieumiejętność
współpracy z samorządem, są one jednak pokonywane. I tu docho-
dzimy do trzeciego sposobu, czyli edukacji sektora pozarządowego
oraz sektora publicznego w zakresie współpracy.
Trzeba przyznać, iż województwo warmińsko-ma-
zurskie rozwija się w wyżej wymienionych obszarach. Or-
ganizacje pozarządowe maja swoje reprezentacje, podejmują
współpracę z samorządami, rozwijają się. Proces ten jest po-
wolny, nadal zaliczyć go trzeba raczej jako pojedyncze, mo-
delowe przypadki, niż działania systemowe. Najważniejsze
jednak, iż jesteśmy na właściwej drodze. Drogę tą, czyli mo-
delowe przykłady obywatelskiego zaangażowania organiza-
cji pozarządowych na rzecz rozwoju regionu prezentujemy
w niniejszym numerze Pozarządowa.
Dodać tu należy, iż bardzo nas cieszy fakt, iż działania ta-
kie wspierane są przez Komisję Europejską, bowiem wpisują się
w jej politykę. Miejmy nadzieję, iż przykład zejdzie w dół, i sto-
sowany będzie równie systemowo zarówno na poziomie kra-
jowym, jak i regionalnym oraz lokalnym.
Arkadiusz Jachimowicz
Organizacje socjalne coraz silniejsze
8
Bartłomiej Głuszak
Plan współpracy GPS-FOSa na najbliższe lata
9
Porozumienie o współpracy
10
Zasady współpracy
11
Kilka uwag o systemie socjalnym Republiki Federalnej Niemiec
13
Krzysztof Balon
W grupie silniej
16
Ewa Sprawka
Współpraca z sąsiadami
18
Bartłomiej Głuszak
Konsultacji ciąg dalszy
19
Bartłomiej Głuszak
Stanowisko dotyczące projektu programu operacyjnego
19
kapitał ludzki
oprac. Bartłomiej Głuszak
Opinie nt. Programowania i wdrażania programów
21
Operacyjnych funduszy strukturalnych na lata 2007–2013
oprac. Bartłomiej Głuszak
Co nas czeka w przyszłości czyli elbląski sektor
23
pozarządowy w roku 2011
3
Maciej Bielawski
Organizacje z Warmii i Mazur spotkały się w Karnitach
25
Współpraca samorządów i organizacji pozarządowych
w powiecie ostródzkim
27
Ryszard Bogucki
Nie będzie amnestii od niezdanych wyborów
29
Teresa Bocheńska
Jakie społeczeństwo chcemy?
30
Adam Krause
Bartłomiej Głuszak
PISMO INFORMACYJNE ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH
WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO
Wydaje:
Elbląskie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Pozarządowych
Redagują: Arkadiusz Jachimowicz (red. naczelny), Tomasz Franciuk, Bartłomiej Głuszak
Adres: 82-300 Elbląg, ul. Związku Jaszczurczego 17; tel./fax: 055 236 27 16, 055 235 33 88; e-mail:eswip@eswip.elblag.pl
Opracowanie graiczne i skład komputerowy:
Marek Zwierzyński
, tel. 0600 49 40 11, e-mail:mazoo@post.pl
Materiałów niezamówionych redakcja nie zwraca. Zastrzegamy sobie prawo skracania tekstów i zmiany tytułów.
Autorzy tekstów prezentują swoje własne opinie. Za treść ogłoszeń redakcja nie odpowiada.
Projekt „W stronę przejrzystej współpracy” współinansowany ze środków Komisji Europejskiej
The Project „Toward the Transparenty of Cooperation” is co-inancing by the European Comission.
WSPÓŁPRACA Z SAMORZĄDEM
Arkadiusz Jachimowicz
ROCZNE PROGRAMY WSPÓłPRACY POD LUPĄ
Od wielu lat w mozole budowane są partnerskie
relacje pomiędzy samorządami lokalnymi a organi-
zacjami pozarządowymi. Ten proces rozpoczął się
tuż po wielkich przemianach i jeszcze długo się nie
zakończy. Teraz nabierze przyspieszenia, bo żaden
samorząd nie może już zlekceważyć organizacji, któ-
re otrzymują milion złotych z Europejskiego Fun-
duszu Społecznego. Ale to są jeszcze jaskółki.
Przejrzystość działań partnerów i otwartość na
współpracę to jeden z ważnych elementów tworze-
nia partnerstwa. Powie ktoś – przecież organizacje
też powinny działać przejrzyście, dlaczego skupiać
się na samorządzie? – i słusznie powie. (A z tym nie
jest najlepiej, która organizacja publikuje raporty i-
nansowe i merytoryczne? Na palcach jednej ręki
można policzyć. Nawet niektóre zaszczycone statu-
sem organizacji pożytku publicznego nie wywiązują
się z tego obowiązku!). Ale to starszy brat w part-
nerstwie – samorząd lokalny powinien dawać przy-
kład przejrzystości działania.
Spójrzmy jak ta przejrzystość – ale też otwartość
na współpracę - wygląda w kontekście relacji pomię-
dzy samorządem a organizacjami pozarządowymi.
Organizacje pozarządowe traktują samorząd tery-
torialny jako swego naturalnego partnera. Wg badań
Stowarzyszenia Klon/Jawor 60 % organizacji widzi w
nim jedną z najważniejszych dla siebie instytucji.
Do momentu wprowadzenia Ustawy o działal-
ności pożytku publicznego i o wolontariacie z dnia
24 kwietnia 2003 roku, współpraca samorządów lo-
kalnych z organizacjami kształtowała się dość swo-
bodnie – zapis w zadaniach własnych samorządów,
stwierdzający że mają współpracować z organizacja-
mi, nie narzucał w praktyce żadnych działań.
Przełomowa ustawa uporządkowała współpracę
i wprowadziła minimalny standard współpracy samo-
rządów terytorialnych trzech szczebli z organizacjami
pozarządowymi. Precyzowała zwłaszcza kwestie i-
nansowe, określiła podstawowe formy i zasady współ-
pracy, wprowadziła kilka nowych pojęć: organizacja
pozarządowa, pożytek publiczny, wolontariusz i in.
Ustawa nakazuje samorządom coroczne opra-
cowywanie programu współpracy. Owe programy
są podstawowym źródłem wiedzy na temat postawy
poszczególnych samorządów wobec organizacji po-
zarządowych i ich otwartości na współpracę. Zawar-
tość tych dokumentów jest rodzajem fotograii sta-
nu współpracy.
Ustawa nakłada na samorządy terytorialne trzech
szczebli (gminy, powiaty i województwa) obowią-
zek tworzenia rocznych programów współpracy, nie
precyzuje jednak, co taki program powinien zawie-
rać, ani jak go tworzyć. Zapis ustawowy brzmi la-
konicznie: „Organ stanowiący jednostki samorządu
terytorialnego uchwala roczny program współpracy
z organizacjami pozarządowymi”. Być może dlatego
– jak wynika z badań Stowarzyszenia Klon/Jawor
– tylko 70 % samorządów przyjęło roczne programy
współpracy (dane z 2004 roku).
Konieczność opracowywania programów współ-
pracy została różnie w różnych środowiskach oce-
niona: jako „centralne” ingerowanie w zastałe re-
lacje, jako dyscyplinowanie samorządu, jako szan-
sa na systematyczne kreowanie i polepszanie współ-
pracy. Okazało się, że programy współpracy są chęt-
niej tworzone tam, gdzie już wcześniej istniała tra-
dycja zapisywania zasad współpracy w formie do-
kumentów prawa lokalnego, a również tam, gdzie
współpraca samorządu z organizacjami stoi na nie-
złym poziomie. Najtrudniej ciągle jest w samorzą-
dach wiejskich, które z racji braku organizacji po-
zarządowych – co nie do końca jest prawdą, bo or-
ganizacje takie są, choć jest ich niewiele - nie widzą
potrzeby tworzenia „zbędnych dokumentów”.
Tworzone sporadycznie w niektórych samorzą-
dach wieloletnie programy współpracy, nazywane też
„zasadami współpracy” lub „kartą współpracy”, nie są
obligatoryjne. Z tego powodu organizacje, które z re-
guły są inicjatorami wypracowania tego rodzaju do-
kumentów, napotykają trudności do namówienia sa-
morządu do ich wypracowania. Bywa też, że uchwa-
lone przez samorząd wieloletnie programy współ-
ELBLĄSKIE STOWARZYSZENIE WSPIERANIA INICJATYW POZARZĄDOWYCH
pracy są kwestionowane przez niektóre Regionalne
Izby Obrachunkowe.
W ramach jednego z partnerstw Inicjatywy
Wspólnotowej Equal „W stronę polskiego mode-
lu ekonomii społecznej” Sieć Wspierania Inicjatyw
Pozarządowych SPLOT dokonała badania stanu
współpracy samorządów z organizacjami na podsta-
wie analizy rocznych programów współpracy. Jak to
wygląda w naszym województwie?
dycznie opisani są bardziej szczegółowo i przystęp-
nym językiem.
Niekiedy adresaci są domyślni, występują tylko
w nazwie programu współpracy.
Realizatorzy
W ogromnej większości realizatorami programu
są jednostki samorządu terytorialnego, w których
czasami wyszczególniane są organy uchwałodawcze
(Rada gminy, Komisje) i wykonawcze (wójt, bur-
mistrz, wydziały itp.). W kilku programach pojawia-
ją się wspólne zespoły, z reguły ich kompetencje nie
są określone.
Tylko w kilku przypadkach jako realizatorzy pro-
gramów wymienione są instytucje samorządowe
oraz organizacje pozarządowe i ich reprezentacje.
Garść danych
W województwie warmińsko-mazurskim jest
21 powiatów (w tym 2 grodzkie) i 116 gmin (miej-
sko-wiejskich i wiejskich). Pozyskanie programów
współpracy wcale nie było łatwe, mimo zagwaranto-
wanej ustawowo dostępności do informacji…
Ostatecznie ocenie poddanych zostało około
50 programów współpracy i dokumentów pod na-
zwą: „Zasady współpracy samorządu terytorialnego
z organizacjami pozarządowymi” lub „Kart współ-
pracy…”. Jest to ok. 30 % przyjętych programów
współpracy, biorąc pod uwagę, że tylko ok. 70 % sa-
morządów przyjęło ten dokument.
Zasady współpracy
W większości programów określone są zasady
współpracy, wymienione w Ustawie o działalności
pożytku publicznego. Są to najczęściej: zasada po-
mocniczości, efektywności, partnerstwa, jawności.
Tylko w kilku programach zasady te są opisane.
W pozostałych dokumentach są tylko wymienio-
ne nazwy.
Cele współpracy
W zdecydowanej większości badanych progra-
mów określone zostały cele współpracy, rzadziej na-
stępował podział na cele perspektywiczne i szcze-
gółowe. Tylko w kilku przypadkach cele w pro-
gramach współpracy świadomie nawiązują do celów
zawartych w strategii rozwoju jednostki samorządu
terytorialnego.
Spora część celów jest zbieżna z celami zawarty-
mi w dokumencie Ministerstwa gospodarki, Pracy
i Polityki Społecznej z 2004 roku pn.: „Zasady two-
rzenia programu współpracy jednostek samorządu
terytorialnego z organizacjami pozarządowymi oraz
z podmiotami, o których mowa w art. 3 ust. 3 usta-
wy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożyt-
ku publicznego i o wolontariacie. Metodologia i za-
lecenia.” Dokument ten jest – jak się okazuje – ścią-
gą dla samorządów. (Oprócz tego, że same od siebie
ściągają całe programy!)
Obszary współpracy
W ok. połowie programów współpracy zawarte
są obszary współpracy – lub ich część - określo-
ne w Ustawie o działalności pożytku publicznego,
czasami jest wymieniona część tych obszarów. Tyl-
ko w nielicznych programach konkretnie określono
na jakie obszary współpracy stawia samorząd w da-
nym roku.
Formy współpracy
W większości programów współpracy przedsta-
wiano cztery formy współpracy określone w Usta-
wie o działalności pożytku publicznego. W kilku
przypadkach formy te zostały rozszerzone o do-
datkowe elementy współpracy. W kolejnych kil-
ku zostały dokładnie opisane w dokumencie „Za-
sady/karta współpracy”.
generalnie formy współpracy dzielone są na i-
nansowe i pozainansowe. Formy inansowe są z re-
guły dość dobrze opisane, zwłaszcza w dokumentach
„Zasady/karty współpracy”.
Adresaci
Adresaci programów współpracy najczęściej są
określani zgodnie z zapisem Ustawy o działalności
pożytku publicznego i wolontariacie. Tylko spora-
ELBLĄSKIE STOWARZYSZENIE WSPIERANIA INICJATYW POZARZĄDOWYCH
Czy program nawiązuje
do strategii rozwoju samorządu
Zrozumiałość programu
Z reguły programy są pisane językiem urzędowym
i stanowią kompilację fragmentów Ustawy o dzia-
łalności pożytku publicznego. Można wskazać kilka
programów współpracy napisanych przyjaznym dla
organizacji językiem. Są to z reguły programy tych
jednostek samorządu terytorialnego, które przyjęły
również „zasady/kartę współpracy”.
Tylko w kilku programach następuje wyraźne na-
wiązanie do strategii rozwoju samorządu, są to z re-
guły programy tych jednostek samorządu, w których
wypracowane zostały również „zasady/karty współ-
pracy”. W ogromnej większości programy są two-
rzone w oderwaniu od dokumentów planistycznych
samorządów.
Przewodnik po współpracy
Regulamin działań
komisji konkursowej
Tylko jeden roczny program współpracy (powiat
ełcki) można określić jako przewodnik po współ-
pracy. Ponadto jest kilka innych, które w pewnym
stopniu spełniają te kryteria. Z reguły programy
współpracy są lakoniczne i tylko sygnalizujące for-
my współpracy.
Odrębną kategorią są roczne programy współpracy
powiązane z „zasadami/kartą współpracy”. W takich
przypadkach (6) można stwierdzić, iż „zasady/karta
współpracy” jest przewodnikiem po współpracy.
Tylko w kilku przypadkach zawarta jest informa-
cja o istnieniu komisji konkursowej oceniającej ofer-
ty składane przez organizacje pozarządowe. Komisje
konkursowe z reguły pojawiają się w jednostkach sa-
morządu terytorialnego, w których przyjęty jest do-
kument pod nazwą „zasady/karta współpracy”. Re-
gulamin pracy komisji stanowi wtedy załącznik do
dokumentu.
Karty oceny projektu
Dostępność dokumentu
dla organizacji pozarządowych
Tylko w kilku przypadkach – w jednostkach sa-
morządu terytorialnego, w których przyjęty jest do-
kument pod nazwą „zasady/karta współpracy” – po-
jawia się karta oceny projektu. Karta stanowi na-
rzędzie pracy dla członków komisji konkursowej,
stosowana jest ocena punktowa/procentowa.
generalnie jednak w ogromnej większości pro-
gramów karty oceny projektów nie są uwzględ-
nione, choć nie można wykluczyć, że część komi-
sji konkursowych stosuje jakichś rodzaj kart oceny
projektów/ofert.
W programach dość często wymienia się „mięk-
kie”, niepunktowe kryteria oceny ofert, często
w oparciu o kryteria zasygnalizowane w Ustawie
o działalności pożytku publicznego.
W jednostkach samorządu terytorialnego, któ-
re opracowały program współpracy, najczęściej jest
on dostępny w internetowym Biuletynie Informacji
Publicznej. Czasami nie można go znaleźć w ogóle,
czasami dotarcie jest do niego jest znacznie utrud-
nione (np. umieszczony jest w dziale „Uchwały”
i trzeba przeglądać wszystkie po kolei, aby dotrzeć
do tej, która mówi o programie współpracy z organi-
zacjami pozarządowymi - programu współpracy, za-
zwyczaj umieszczany jest jako załącznik do uchwa-
ły). generalnie program jest trudno dostępny, bio-
rąc pod uwagę fakt, że stosunkowo mała ilość or-
ganizacji pozarządowych dysponuje dostępem do
Internetu.
Budżet z planem wydatków
na określone zadania
Ilość stron
Tylko w jednostkowych przypadkach program
współpracy zawiera budżet wydatków samorządu
z przeznaczeniem na realizację zadań przez organi-
zacje pozarządowe w danym roku. Ogromna więk-
szość dokumentów nie określa ilości środków inan-
sowych przeznaczonych na zadania organizacji po-
zarządowych.
Objętość dokumentów waha się od 2 do ok. 10
stron, z reguły są to 2–5 stronicowe dokumenty.
Wspólne zespoły
samorządowo-pozarządowe
W wielu programach współpracy jako jedną
z form współpracy określono tworzenie wspólnych
ELBLĄSKIE STOWARZYSZENIE WSPIERANIA INICJATYW POZARZĄDOWYCH
[ Pobierz całość w formacie PDF ]