Podstawowe procesy poznawcze 3, WSFIZ PSYCHOLOGIA DZIENNE, II semestr, PPP wykłady
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
2014-06-07
Spostrzeganie
• przez wielu uważany, za proces automatyczny
(poza świadomością), dający bezpośrednie,
dokładne, wierne odzwierciedlenie
rzeczywistości
Podstawowe procesy
poznawcze
dr Patrycja Rusiak
Definicja - spostrzeganie
Elementy procesu spostrzegania
•to
proces tworzenia
reprezentacji
przedmiotu
na podstawie informacji
otrzymanych z narządów zmysłów
oraz zapisanych w pamięci
Bodziec dystalny
Bodziec proksymalny
Wrażenie
Spostrzeżenie
Bodziec dystalny
Bodziec proksymalny
• bodziec, który działa
z pewnej odległości
• jest to dowolny bodziec
z otoczenia, który
oddziałuje na nasze
zmysły
• obiekt w otoczeniu,
który jest źródłem
stymulacji
zewnętrznej
• obraz optyczny, obraz
na siatkówce
• bodziec pojawiający się
w bezpośrednim
kontakcie bodźca
dystalnego z narządem
zmysłu
• obiekt, który jest źródłem
stymulacji
wewnętrznej
1
2014-06-07
Bodziec proksymalny - cechy
• odwrócony góra - dół
• przekręcony prawo - lewo
• pomniejszony
• ziarnisty
• zniekształcony
• ruchomy
• zamazany
Wrażenie
• odzwierciedlenie
elementarnej cechy
zmysłowej
zarejestrowanej w wyniku
odbioru danych
sensorycznych
• poszczególne
wrażenia
są od siebie
odizolowane
• wrażenie, które uważamy
jako subiektywnie
pierwotne może nie mieć
swoich fizjologicznych
odpowiedników - kształt
to linie i kąty
• wg Hebba (1969)
to aktywność dróg
wstępujących, biegnących
od narządów zmysłowych
Spostrzeżenie
Spostrzeżenie
• obraz umysłowy przedmiotu
•
reprezentacja
przedmiotu
• wg Hebba jest
efektem
aktywności pół czuciowych
kory mózgowej
, które odebrały
informacje pochodzące z różnych
zmysłów i połączyły je w całość
• obraz wszystkich
dostępnych cech,
rejestrowanych
za pośrednictwem różnych
zmysłów
• łączenie różnych wrażeń
ze sobą jest
wynikiem
percepcyjnego uczenia się
Kodowanie sensoryczne
• następuje tu
zmiana bodźca zewnętrznego
na impuls nerwowy
, który może już zawierać
pewne informacje na temat specyficznych cech
przedmiotu
• faza nie dostępna na poziomie świadomym
• procesy odbywające się na tym poziomie
pojawiają się tylko dlatego,
że
informacje przechowywane są
w tzw. buforze/pamięci sensorycznej
2
2014-06-07
Kodowanie emocjonalne
Przesyłanie zakodowanych informacji
• zakodowana informacja przesyłana jest do tzw.
detektorów cech:
▫ są to komórki lub zespoły komórek, które są
odpowiedzialne za wyodrębnienie specyficznej cechy
(lub cech) danego przedmiotu
▫ reagują one tylko na 1 cechę (pozostałe ignorują)
np. komórki reagujące tylko na linie pionowe lub ruch itd.
▫ detektory – linie poziome, linie pionowe, linie ukośne,
kąty proste, kąty ostre, krzywych otwartych, krzywych
zamkniętych, ruchu, twarzy (?)
▫ zadanie – kodowanie informacji do dalszej obróbki
• za kodowanie emocjonalne odpowiedzialne
STRUKTURY PODKOROWE -
wzgórze
i
ciało migdałowate
• informacje z tych struktur przesyłane są dalej
(do dalszej obróbki) do kory mózgowej
Kodowanie emocjonalne
Kodowanie emocjonalne
• funkcje -
wczesna ocena
emocjonalnego znaczenia bodźca
• droga ta uruchamiana jest tylko, gdy:
▫ w polu percepcyjnym pojawi się
szczególny bodziec, który posiada
określone właściwości sensoryczne
tj. kształt i sposób poruszania się
▫ nauczyliśmy się reagować emocjonalnie
na określone bodźce
• uruchamia mechanizm „uciekaj albo
walcz”
Odkodowanie
• połączenie informacji (pojedynczych
cech bodźca) w obraz umysłowy –
spostrzeżenie
Odkodowanie - fazy
faza rozpoznania treści
bodźca
faza oceny znaczenia
metaforycznego
• faza oceny semantycznej
(znaczenie bodźca)
• określenie kategorii,
do której należy ten
bodziec (obiekt to ptak –
wróbel)
• rozpoznanie odbywa się
poprzez porównanie
informacji sensorycznych
z kategoriami już
istniejącymi w pamięci
• opcjonalnie
• dostrzeganie innego sensu
odbieranych bodźców –
„
czytanie między
wierszami
”
• na tym etapie uruchamiają
się wyższe procesy
poznawcze tj.
wnioskowanie
• dodatkowe 2 fazy:
▫ faza rozpoznania treści bodźca
▫ faza oceny znaczenia
metaforycznego
3
2014-06-07
Procesy wstępujące (bottom-up)
• przetwarzanie informacji
od receptora do wyższych części
danego analizatora zmysłowego,
gdzie powstaje spostrzeżenie,
które aby mogło być rozpoznane musi
być porównane z informacją zapisaną
w
pamięci
Procesy wstępujące (bottom-up)
Procesy zstępujące (top-down)
• podkreśla ważność
integrowania
prostych elementów bodźca dla całości
spostrzegania
• rozpoznawanie przez porównanie
z wzorcem (poznawczą reprezentacją
w pamięci)
•
detekcja niezmienników
, czyli stałych
właściwości spostrzeganego obiektu
• odbiór
niepełnej informacji
przez narządy zmysłów powoduje
uruchomienie procesów
pamięciowych i percepcyjnych
(poszukiwanie),
które aktywują interpretację danych
zmysłowych
Procesy zstępujące (top-down)
• łączy
oczekiwania i nabyte
doświadczenie
zakodowane w strukturach
poznawczych człowieka
4
2014-06-07
Charakterystyka podejścia
Atomizm
Strukturalizm
• wywodzi się z nauk
przyrodniczych
,
z fizyki (teoria
atomistyczna)
• pojawił się w XIX w.
• główni
przedstawiciele:
Wundt, Titchener
• holizm, wywodzi się
z nauk
humanistycznych
;
nowych teoriach fizyki
(teoria pola)
• pojawił się w XX w.
• główni przedstawiciele:
Wertheimer, Koffka,
Kőhler, Lewin
ASOCJACJONIZM
-ATOMIZM
STRUKTURALIZM -
PSYCHOLOGIA
POSTACI
Główne tezy: atomizm
Prawa kojarzenia Arystotelesa
• prymat CZĘŚCI nad całością,
• wrażenia zawsze są takie same, dlatego możemy
odbierać rzeczywistość zawsze w ten sam sposób
• wrażenia są pierwotne, a spostrzeżenia wtórne
• łączenie wrażeń w spostrzeżenia następuje
na podstawie praw kojarzenia (Arystoteles)
• prawo kojarzenia przez
styczność w czasie
▫ łączymy ze sobą te elementy,
które
współwystępują ze sobą
albo
łączy je
następstwo czasowe
np. spostrzeganie muzyki i mowy
▫ wg asocjacjonistów
to prawo jest najważniejsze
Prawa kojarzenia Arystotelesa
Prawa kojarzenia Arystotelesa
• prawo kojarzenia przez
styczność w
przestrzeni
▫ łączenie ze sobą elementów sąsiadujących,
będących blisko siebie
np. spostrzeganie wzrokowe
• prawo kojarzenia przez podobieństwo
• prawo kojarzenia prze kontrast
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]