Podstawy Chemii Ogólnej - Jastrząb, Matura chemia
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
O
PODSTAWY
CHEMII
OGÓLNEJ
ĆWICZENIA
LABORATORYJNE
Romualda Bregier-Jarzębowska, Renata Jastrząb,
Lechosław Łomozik, Anna Gąsowska
PODSTAWY CHEMII
OGÓLNEJ
ĆWICZENIA
LABORATORYJNE
Poznań 2004
Recenzent
Prof. dr hab. Andrzej Sobczyński
Współpraca przy przygotowaniu ćwiczeń:
Renata Bijpost, Leszek Bolewski, Jakub Grajewski, Piotr Kirszensztejn,
Mieczysław Kozłowski, Violetta Patroniak, Agnieszka Szymkowiak
ISBN 83-920415-0-X
2
Kilkunastoletnie doświadczenia w kontaktach z młodzieżą rozpoczynającą studia
chemiczne, znajomość ich problemów, ocena stopnia wiedzy wybranej dyscypliny,
upoważnia nas do zaproponowania zestawu ćwiczeń laboratoryjnych adekwatnych
do potrzeb słuchaczy, które optymalnie odpowiadają wymogom programowym
początkowego etapu edukacji chemicznej na Uniwersytecie. Poziom nauczania w
szkołach średnich jest wyraźnie zróżnicowany, co wymaga opracowania takiego
programu studiów, aby możliwie szybko wyrównać zakres wiadomości. Podstawy
chemii to pierwszy przedmiot z grupy dyscyplin podstawowych, z którymi spotyka się
student rozpoczynający zajęcia na Wydziale Chemii UAM. Przedmiot nasz ma
charakter wprowadzający i jest traktowany jako wstęp do chemii nieorganicznej,
organicznej i fizycznej, realizowany nie tylko dla wspomnianego wyżej wyrównania
poziomu wiedzy chemicznej słuchaczy, ale przede wszystkim dla umożliwienia
zrozumienia chemii, dla pokonania barier, z którymi słuchacze spotkali się często w
szkole średniej. Tłumaczenie problemów chemii i dyskusja na temat ogólnych
zależności i teorii, zamiast podawania faktów o charakterze encyklopedycznym
(czego i tak w pewnym stopniu nie da się uniknąć) jest zasadniczym celem w
procesie nauczania. Cel ten decyduje zarówno o zakresie programowym, jak i o
wyborze metod pracy. Rezygnacja z ilościowego opisu zagadnienia, a w niektórych
wypadkach nawet uproszczenie problemów, co wcale nie musi grozić ich
zniekształceniem, ma na celu zbliżenie chemii do studenta. Nabyta wiedza służyć ma
jako podstawa do dalszej pracy z kolejnymi przedmiotami.
Wykład, ćwiczenia rachunkowe, proseminarium i przede wszystkim ćwiczenia
laboratoryjne, to kolejne kroki zapewniające, w zamyśle realizujących program
nauczycieli akademickich, poznanie podstaw chemii. Zajęcia w pracowni chemicznej
ilustrują praktycznie dyskutowane zagadnienia.
Zaproponowany skrypt stanowi rodzaj przewodnika, który ma ułatwić pierwszy z
reguły kontakt studenta z zajęciami w pracowni i poruszanie się słuchacza w
labiryncie laboratorium chemicznego. Materiały podzielone zostały na dwie części. W
pierwszej, wprowadzającej (ćwiczenia oznaczone zostały numerami rzymskimi od l
do V) przygotowane zostały zadania dotyczące zapoznania się ze sprzętem
laboratoryjnym, czynnościami w laboratorium i podstawowymi technikami pracy.
Druga grupa ćwiczeń koresponduje już bezpośrednio z zagadnieniami chemii
prezentowanymi na wykładach, dyskutowanymi podczas proseminarium i w czasie
ćwiczeń rachunkowych. Przykładem mogą być tutaj zajęcia dotyczące układu
okresowego, szczególnie zaś relacji między położeniem pierwiastka w tablicy
Mendelejewa, a jego właściwościami. W tekście podany jest cel wykonywanego
ćwiczenia oraz dokładny opis części doświadczalnej. Skrypt nie tłumaczy
bezpośrednio podstaw teoretycznych, wskazuje jedynie zakres materiału, który
student powinien przygotować przed rozpoczęciem poszczególnych zajęć. W tym
fragmencie teksu proponuje się także podręczniki, w których wymagane zagadnienia
są opisane.
Na końcu każdego z ćwiczeń, autorzy skryptu wprowadzają rozwiązanie
nawiązujące do skryptów z innych krajów, polegające na umieszczeniu odpowiednich
rubryk i tabel, w których student zapisuje obserwacje, prowadzi analizę uzyskanych
wyników i prezentuje wnioski dotyczące wykonywanych doświadczeń. Ponadto, w
skrypcie dołączono regulamin pracowni, wymogi BHP oraz zasady uzyskania przez
studenta zaliczenia.
Lechosław Łomozik
Poznań, czerwiec 2004 r.
3
Spis treści
I
II
Regulamin Pracowni
Warunki zaliczenia
Bezpieczeństwo pracy w laboratorium Podstaw Chemii
Podstawowy sprzęt laboratoryjny
Podstawowe techniki pracy laboratoryjnej:
ważenie, strącanie osadów, sączenie, prażenie
Podstawowe techniki pracy laboratoryjnej:
ogrzewanie i stapianie
Podstawowe techniki pracy laboratoryjnej:
oczyszczanie substancji przez destylację, ekstrakcję
Mianowane roztwory kwasów i zasad:
miareczkowanie -jedna z podstawowych technik w chemii analitycznej
Układ okresowy pierwiastków:
właściwości chemiczne pierwiastków 3 okresu. Cz. I
Układ okresowy pierwiastków:
właściwości chemiczne pierwiastków 3 okresu. Cz. II
Właściwości związków kompleksowych
Katalityczne oznaczanie śladów miedzi
Chemia związków chromu:
reakcje utleniająco-redukcyjne, amfoteryczność
Prawo działania mas i reguła przekory
Ustalanie wzorów elementarnych związków miedzi z siarką
i ołowiu z chlorem
Otrzymywanie chloru; właściwości chloru i jodu
Związki kompleksowe Co
2+
i Ni
2+
z etylenodiaminą
Szereg napięciowy metali
Wyznaczanie Iloczynu rozpuszczalności octanu srebra
Ilościowe oznaczanie składu mieszaniny chloranu(V) potasu i chlorku
potasu. Rozdział substancji w układzie ciało stałe - ciało stałe
Dysocjacja mocnych i słabych elektrolitów
Równoważniki w reakcjach utleniająco-redukcyjnych
Kataliza i kinetyka chemiczna
Wyznaczanie równoważnika chemicznego i masy atomowej magnezu
i cyny
Wyznaczanie stałej dysocjacji słabego kwasu organicznego
Sprawdzenie prawa stałych stosunków wagowych w reakcjach
miedzi z jodem
Elektroliza
Egzo- i endotermiczne procesy fizykochemiczne
Wyznaczanie liczby Avogadra
Struktura a właściwości chemiczne i fizyczne pierwiastków i związków
chemicznych
5
6
7
15
19
III
23
IV
29
V
35
1
40
2
48
3
4
5
56
64
70
6
7
76
85
8
9
10
11
12
89
96
100
106
113
13
14
15
16
118
125
131
137
17
18
142
148
19
20
21
22
154
158
163
177
4
[ Pobierz całość w formacie PDF ]