polski podstawowy, Matura
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Centralna Komisja Egzaminacyjna
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu.
WPISUJE ZDAJĄCY
Miejsce
na naklejkę
z kodem
KOD
PESEL
dysleksja
EGZAMIN MATURALNY
Z JĘZYKA POLSKIEGO
POZIOM PODSTAWOWY
MAJ 2011
Instrukcja dla zdającego
1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 15 stron.
Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu
nadzorującego egzamin.
2. Rozwiązania zadań zamieść w miejscu na to
przeznaczonym.
3. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym
tuszem/atramentem.
4. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraźnie przekreśl.
5. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie będą oceniane.
6. Możesz korzystać ze słownika poprawnej polszczyzny
i słownika ortograficznego.
7. Na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej
naklejkę z kodem.
8. Nie wpisuj żadnych znaków w części przeznaczonej
dla egzaminatora.
Czas pracy:
170 minut
Liczba punktów
do uzyskania: 70
Część I – 20 pkt
Część II – 50 pkt
MPO-P1_1P-112
2
Egzamin maturalny z języka polskiego
Poziom podstawowy
Część I – rozumienie czytanego tekstu
Przeczytaj uważnie tekst, a następnie wykonaj zadania umieszczone pod nim. Odpowiadaj
tylko na podstawie tekstu i tylko
własnymi słowami
– chyba że w zadaniu polecono inaczej.
Udzielaj tylu odpowiedzi, o ile jesteś proszona/y. W zadaniach zamkniętych wybierz tylko
jedną z zaproponowanych odpowiedzi.
ROZMOWA, CZYLI JAK MÓWIĆ I SŁUCHAĆ
1.
Skąd masz pewność, że druga osoba rozumie przez twoje słowa dokładnie to,
co chciałeś jej przekazać? Skąd wiesz, że słowa, których używasz, dobrze oddają to,
co chcesz powiedzieć? Sądzisz, że to, co chcesz powiedzieć, jest tym, co naprawdę czujesz?
Jeżeli na któreś z powyższych pytań odpowiedziałeś: nie wiem, znalazłeś się w pokaźnym
gronie; powyższe dylematy trapią bowiem ludzi co najmniej od czasu sofistów w starożytnej
Grecji. Współczesna psychologia powiada, że jedyną metodą, która umożliwia spotkanie
świata jednej osoby ze światem drugiej, jest tak zwana efektywna komunikacja. Zaleca się ją
nie tylko do stosowania w codziennych relacjach z najbliższymi, ale też jako sposób
prowadzenia kontaktów zawodowych, towarzyskich czy dyskursu publicznego.
2.
Choć z pozoru wydaje się, że nie ma nic prostszego niż rozmawianie, to przecież
często doświadczamy sytuacji, gdy nasz rozmówca lub my sami wyczuwamy w trakcie
dialogu zagrożenie lub przewidujemy, że ono się wkrótce pojawi. Wydaje nam się,
że nie jesteśmy właściwie rozumiani. Przeczuwamy, że w słowach naszego partnera ukryta
jest jakaś aluzja, jakiś podtekst. Słowem: rozmawiamy, ale nie komunikujemy się zbyt
dobrze. Energia rozmówców skupia się na obronie własnej samooceny zamiast
na prawidłowym postrzeganiu motywów, wartości i emocji drugiej strony. Ludzie przestają
słuchać, zamiast tego wyobrażają sobie, co druga strona ma na myśli albo jaka jest. Dlaczego
tak się dzieje? Bo na drodze stają bariery komunikacyjne: ocenianie drugiej osoby, próby
kontrolowania jej, brak otwartości i empatii. To one powodują nastawienie obronne
i uniemożliwiają kontakt. Efektywna komunikacja wynika z szacunku do drugiej osoby i jej
autonomii; w swej istocie nie polega wcale na opanowaniu jakichś szczególnie
wyrafinowanych umiejętności, lecz na wyrzeczeniu się oceniania rozmówcy.
3.
Przyjęło się myślenie, że komunikacja między ludźmi to przede wszystkim
komunikacja werbalna, czyli
słowa
. Jednak wielu psychologów uważa, że co najmniej
60 proc. informacji czerpiemy z komunikacji niewerbalnej, czyli m.in. gestów, tonu głosu,
kontaktu wzrokowego i dotyku; pozostałe 40 proc. – rzeczywiście ze słów. Owa komunikacja
niewerbalna ma szczególne znaczenie przy odczytywaniu informacji na temat emocji drugiej
osoby. Tak więc często większe znaczenie od tego, co mówisz, ma to, jak mówisz i jak się
przy tym zachowujesz.
4.
Coraz więcej psychoterapeutów i filozofów postrzega komunikację nie tylko jako
przekazywanie sobie informacji, ale jako dialog, synergię, proces. Oznacza to, że rozmowa
nie jest wyrzucaniem w próżnię wypowiedzi w rodzaju: „Jak u ciebie, wszystko dobrze?”,
ale sytuacją, gdy reakcja jednej strony powoduje empatyczną reakcję drugiej strony.
Komunikacją nie będzie więc rozmowa równoległa, kiedy dwie osoby mówią do siebie,
ale nie słuchają się nawzajem. Chodzi o stworzenie – przy wykorzystaniu rozmowy – takich
relacji interpersonalnych, w których obie strony są równie ważne. Są partnerami i poświęcają
dużo uwagi temu, co chcą sobie nawzajem przekazać. Są wrażliwe na los drugiej osoby, jej
życie, jej historię. Mitem jest, że słuchanie innych – niezbędny element komunikacji – to
rzecz łatwa i niewymagająca wysiłku. Umiejętność słuchania jest bardzo rzadka, a jej
rozwinięcie stanowi gwarancję sukcesu w wielu zawodach: od psychoterapeuty czy lekarza
po krawcową i fryzjera. Żeby poznać potrzeby ludzi, pokazać, że są dla nas ważni, trzeba im
pozwolić nieskrępowanie mówić.
Egzamin maturalny z języka polskiego
Poziom podstawowy
3
5.
Jak więc tworzyć warunki, aby druga osoba chciała nam swobodnie opowiedzieć
o sobie i swoich potrzebach? Przede wszystkim trzeba być człowiekiem dyskretnym, takim,
który potrafi dochować tajemnicy.
6.
Do autentycznego kontaktu potrzebne są otwartość i zaangażowanie w sprawy drugiej
osoby. Owo zaangażowanie nie może jednak polegać na krytykowaniu (Coś ty ze sobą
zrobiła), stawianiu diagnozy (Jesteś szalona, mówię ci) ani chwaleniu połączonym z oceną
(Dobrze zrobiłaś, ale mogłabyś się jeszcze bardziej postarać). Ktoś, kto bez przerwy ocenia
i krytykuje, nie jest przyjacielem, ale sędzią. Osądzanie i szufladkowanie powodują,
że rozmówca musi koncentrować się na obronie poczucia własnej wartości i nieustannie czuje
się winny. Zamiast oceniać – co przychodzi ludziom łatwo i bezrefleksyjnie – trzeba
skoncentrować się na opisie sytuacji, którą nam rozmówca przedstawia, i na problemie.
Wystrzegać się kontrolowania i wywyższania (Ja w twoim wieku…). Należy postawić
na empatię i spontaniczność. Tylko wtedy kontakt będzie dawał efekt synergii – poczucie,
że razem możecie więcej niż w pojedynkę, że możecie się na siebie otworzyć i nawzajem
czegoś nauczyć.
7.
Zespołem barier związanych z efektywną komunikacją jest także unikanie udziału
w troskach drugiego człowieka. W wielu sytuacjach społecznych ludzie nie wiedzą, jak się
zachować. Gdy ktoś zwierza im się ze swych problemów, zaczynają racjonalnie
argumentować i radzą zrobić listę
za i przeciw
, która zapewne działa, ale raczej przy wyborze
kanapy do mieszkania niż, na przykład, zmianie pracy. Często też w traumatycznej sytuacji
za wszelką cenę chcemy uspokoić rozmówcę albo odwrócić jego uwagę od problemu.
Od przyjaciela oczekujemy natomiast czegoś zgoła przeciwnego: że nie przestraszy się łez
i bólu, lecz po prostu potrzyma za rękę. Dawanie rozwiązań przybiera postać rozkazywania,
co ktoś powinien zrobić, w skrajnej postaci – grożenia, moralizowania (Matka powinna…),
stawiania zbyt wielu pytań (Gdzie byłeś…, Co robiłeś…, Dlaczego tak długo…) oraz
doradzania. Dlaczego wśród barier komunikacyjnych znalazło się także doradzanie?
Bo prowadzi ono do zachwiania symetryczności relacji. Oto „znawca” udziela podpowiedzi
„ignorantowi”. Problem tkwi również w tym, że często nikt nie prosił o radę, a mimo to ją
otrzymuje. Udzielanie nieproszonych rad jest wtrącaniem się w czyjeś sprawy i komunikatem
typu: Jesteś głupi, więc ci powiem, jak trzeba to zrobić. Z nieproszonymi radami jest jak
z dobrymi intencjami.
8.
A może ludziom wcale nie chodzi o to, żeby się ze sobą dogadać? Wskazują na to
liczne przykłady ze świata polityki czy miejsc pracy. Niektóre firmy funkcjonują na zasadzie
permanentnego zarządzania kryzysem; ich pracownicy są zastraszeni i nieautentyczni
we wzajemnych kontaktach. Ludziom zarządzającym takimi firmami bardziej zależy
na władzy niż budowaniu partnerskich relacji. Jedni myślą, że są bardziej efektywni, gdy
w autorytarny sposób zarządzają innymi, niż gdyby zachowywali się bardziej
demokratycznie. Swoją władzę i kontrolę nad innymi widzą jako drogę na skróty
do osiągnięcia celu. Drudzy natomiast nie potrafią się efektywnie komunikować, bo wyrobili
w sobie przeświadczenie, że z innymi nie da się i – przede wszystkim – nie warto się
dogadywać. Często uważają, że ci inni odbiorą chęć kontaktu jako słabość i wykorzystają
sytuację.
9.
Ludzkie postawy są bardzo trudne do zmiany. Jeśli ktoś jest uprzedzony wobec
innych, niewiele go przekona do zmiany zdania. Ale jeśli tylko człowiek dostrzega swoje
trudności w porozumieniu z innymi i chce to zmienić, powinien trenować.
Na podstawie: Katarzyna Growiec,
Żyć dobrze z ludźmi
, „Poradnik Psychologiczny POLITYKI" tom 3, 2009
4
Egzamin maturalny z języka polskiego
Poziom podstawowy
Zadanie 1.
(1 pkt)
Jaką funkcję w kompozycji całego tekstu pełnią pytania postawione na początku akapitu 1?
.......................................................................................................................................................
Zadanie 2.
(1 pkt)
W kontekście akapitu 2. wyjaśnij sens zdania:
Słowem: rozmawiamy, ale nie komunikujemy
się zbyt dobrze
.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 3.
(1 pkt)
Na podstawie akapitu 3. wyjaśnij, jak autorka rozumie termin
komunikacja niewerbalna
.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 4.
(2 pkt)
Z akapitu 3. wypisz dwa językowe wyznaczniki spójności tekstu.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 5.
(1 pkt)
Poprawnym relacjom interpersonalnym sprzyjają różne zachowania i cechy rozmówców
przedstawione w akapitach 4. i 6. Zaznacz wszystkie właściwe.
a. umiejętność prowadzenia rozmowy równoległej,
b. podkreślanie hierarchii rozmówców,
c. umiejętność wzajemnego słuchania,
d. wrażliwość na drugiego człowieka,
e. empatyczna reakcja rozmówców,
f. ocenianieiwartościowanie.
Zadanie 6.
(2 pkt)
Z jakim obiegowym przekonaniem na temat prowadzenia rozmowy polemizuje autorka
artykułu
w akapicie 2?
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
w akapicie 4?
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Egzamin maturalny z języka polskiego
Poziom podstawowy
5
Zadanie 7.
(2 pkt)
Jakie funkcje w tekście pełni akapit 5? Wymień dwie.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 8.
(2 pkt)
Spośród zacytowanych poniżej zdań wybierz te
dwa
, dla których charakterystyczne są podane
funkcje tekstu. Wpisz do tabeli odpowiednie numery zdań.
1.
Wydaje nam się, że nie jesteśmy właściwie rozumiani.
2.
Współczesna psychologia powiada, że jedyną metodą, która umożliwia spotkanie świata
jednej osoby ze światem drugiej, jest tak zwana efektywna komunikacja.
3.
Dobrze zrobiłaś, ale mogłabyś się jeszcze bardziej postarać następnym razem.
Funkcja
Numer zdania
Impresywna
Poznawcza
Zadanie 9.
(2 pkt)
Które z podanych niżej zdań wyraża poglądy autorki? Odpowiedź zaznacz, wstawiając znak
X
do odpowiedniej rubryki.
Lp.
Zdanie
Odpowiedź
1. Empatia daje szansę wspólnego rozwiązania problemów.
2.
Doradzanie drugiemu człowiekowi jest jedną z barier
komunikacyjnych.
3.
Odwrócenie uwagi od problemu to forma przyjacielskiej
pomocy.
Zadanie 10.
(1 pkt)
Użyte w akapicie 7. cudzysłowy
A. sygnalizują użycie wyrazów potocznych.
B. wyodrębniają nazwy własne.
C. wprowadzają element ironii.
D. wyodrębniają cytaty.
Zaznacz poprawną odpowiedź.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]