Popularnie stosowane witaminowe suplementy diety a profilaktyka i leczenie raka piersi, 050 witamina D
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->Popularnie stosowane witaminowesuplementy diety a profilaktyka i leczenieraka piersi.mgr farm. Iwona Matuszakpod kierownictwem mgr farm. Barbary Mroczykw toku specjalizacji z Farmacji klinicznej.1. WstępCo roku na świecie diagnozowanych jest ponad milion nowych przypadkównowotworu piersi. Według danych Krajowego Centrum Onkologii, w 2010 rokuzdiagnozowano 15784 Polek ze złośliwą postacią raka sutka, a 5226 chorych zmarłozachorowań na 100 000 kobiet. Natomiast obecnie, roczna zapadalność na raka piersi wynositam 110 na 100 000 kobiet. Podobny wzrost obserwuje się w całej Europie Zachodniej. Wkrajach Unii Europejskiej prognozuje się, że u prawie co dziesiątej kobiety rozwinie się raksutka. Pomimo, iż zachorowalność wzrasta, śmiertelność pozostaje na niezmiennympoziomie. Zależność ta, może być spowodowana szerszym dostępem do badańskryningowych,wcześniejszymwykrywaniemchoroby orazskuteczniejsząterapią(Czekanowski R. 2003). Niestety w Polsce sytuacja kształtuje się mniej optymistycznie.Obserwuje się od 2000 do 2010 roku zarówno wzrost zachorowalności jak i śmiertelnościwe wczesnej fazie kancerogenezy i w związku z tym mniej skutecznej terapii.Mimo pojawiających się nowych doniesień dotyczących technik leczenia nowotworupiersi, systemowego, chirurgicznego czy radiologicznego wciąż z powodu tej choroby wielepacjentek umiera. Standardowo zapisywana terapia tamoksifenem jak i inhibitoramiaromatazy, pomimo obserwowanych efektów klinicznych, nie jest pozbawiona działańniepożądanych i nie przynosi w pełni satysfakcjonującychrezultatów (Licznerska B.i wsp. 2007). Świadomość nie do końca skutecznego leczenia, a jednocześnie chęć przeżyciachorych kobiet, generuje wśród pacjentek potrzebę poszukiwania alternatywnych metodterapii, bądź wspomaganie terapii wiodącej leczeniem uzupełniającym. Potwierdza to swymbadaniem Boon H. i wsp. (2000), raportując, iż kobiety chorujące na raka sutka i stosująceCAM (Complementary and Alternative Medicine - leczenie uzupełniające i medycynęalternatywną), częściej poddawały w wątpliwość fakt, że stosowana terapia konwencjonalnawyleczy ich z nowotworu, a jednocześnie uznawały skutki uboczne tej terapiiza nieakceptowane.2. Suplementy diety jako leczenie uzupełniająceJak określił Casselith B.R. (1999), leczenie uzupełniające to terapia, która ma na celułagodzenie objawów i poprawę jakości życia w trakcie terapii konwencjonalnej otrzymywanej2przez pacjenta chorego na raka. Liczne prace badawcze wskazują, że leczenie uzupełniającei medycynę alternatywną stosują częściej osoby młode, z wyższych klas społecznychi są to najczęściej kobiety (Downer S.M. i wsp. 1994, Adler S.R. i wsp. 1999, Lengacher C.A.i wsp. 2002). Znajdują się wśród nich również pacjentki chore na nowotwór piersi, którychintencją jest wspomaganie prowadzonej terapii konwencjonalnej. Jednakże Rees R.W. i wsp.(2000), analizując populację 714 pacjentek chorych na raka sutka, nie zaobserwowali bystosowanie CAM w celu łagodzenia objawów choroby i jej terapii, dawało oczekiwaneefekty.Badania Boon H. i wsp. (2007) pokazują, że ponad 80% z 1434 biorących w nichudział kobiet chorych na raka sutka, stosowało leczenie uzupełniające i/lub medycynęalternatywną by łagodzić objawy nowotworu i jego terapii. Korzystają w tym celu z portali iforów internetowych, gdzie niejednokrotnie uzyskują informacje z niewiadomego źródła.Ostatecznie wdrażają do terapii raka piersi leczenie uzupełniające, najczęściej bez konsultacjiz lekarzem prowadzącym.Lengacher C.A. i wsp. (2006) donoszą, iż najczęściej używaną kategorią leczeniauzupełniającego, mającą na celu przejęcie kontroli nad własną terapią, jest dieta i suplementydiety. Suplementy o których mowa, dostępne są w każdej aptece otwartej, bez recepty.Pacjentka bez jakichkolwiek przeszkód może sama zakupić i zaordynować sobie preparatleczenia uzupełniającego. Osobą, która ma możliwość skontrolować jej zakup i wykryćewentualne niezgodności, jest farmaceuta w aptece otwartej. Uzasadniona jest zatem potrzebausystematyzowania obecnej wiedzy na temat najczęściej kupowanych i stosowanychsuplementów diety, przez chore na raka sutka pacjentki. Niezwykle ważna jest analiza ichwpływu na przebieg terapii, rokowania czy łagodzenie działań niepożądanych, a także naprewencję tego nowotworu.3. Witamina EWedług Boon H. i wsp. (2007) witaminą najczęściej stosowaną przez pacjentki chorena raka piersi jest witamina E. Jest ona grupą organicznych związków chemicznych, w składktórej wchodzą tokoferole i tokotrienole. Charakteryzuje je dwupierścieniowy szkielet6-chromanolu oraz łańcuch boczny zbudowany z 3 jednostek izoprenowych. W obu grupachwyróżnia się 4 formy: α, β, γ i δ, różniące się liczbą podstawników metylowych na pierścieniufenylowym. Każda z form witaminy E wykazuje nieco odmienną aktywność biologiczną.3Ich wspólną cechą jest bardzo dobra rozpuszczalność w tłuszczach, a dziennezapotrzebowanie na tę grupę związków to 8-13 mg na dobę.Istnieją różne, często sprzeczne doniesienia dotyczące wpływu tokoferoli na ryzykozachorowania na raka piersi. Niektóre badani, pokazują, iż kobiety przed menopauzą, któreprzyjmują minimalne wymagane ilości witaminy E, dwa razy rzadziej zapadają na raka piersiniż kobiety, u których obserwowano przyjmowanie mniejszych dawek tej witaminy. Spożyciemniej niż 7 mg dziennie wiązało się z 50 % wyższym ryzykiem zachorowania (Mannisto S.i wsp. 1999, Bohike K. i wsp. 1999, Ambrosone C.B. i wsp. 1995, Ronco A. i wsp. 1999,Freudenheim J.L. i wsp. 1996). Inne badania natomiast wykazały, że przyjmowanie witaminyE w ilości większej niż 8 mg na dobę nie powoduje redukcji ryzyka zapadalności na ten typnowotworu (Mezzetti M. i wsp. 1998, Richardson S. i wsp. 1991). Okazuje się również, żewpływ witaminy E na ryzyko raka sutka uwarunkowane jest m.in. historią tego nowotworu wrodzinie. U kobiet, w rodzinach których zanotowano przypadki tej choroby, ryzykozredukowane było o 80 %, u pacjentek gdzie nie wystąpiła choroba w rodzinie o 60 %(Ambrosone C.B. i wsp. 1995). Podobną zależność zanotował Zhong S. i wsp. (1999).Badając na przestrzeni 14 lat 83 234 kobiet, które przyjmowały wysokie dawki witaminy E,zaobserwowano o 43 % redukcję ryzyka u pacjentek z historią raka w rodziniei 16 % redukcję ryzyka bez tego czynnika. Stąd można wywnioskować, iż witamina E chronibardziej przed rakiem piersi uwarunkowanym genetycznie, niż indukowanym czynnikamiśrodowiska.Jak pokazują badania, najbardziej popularna forma witaminy E obecna w większościsuplementów diety (octan alfa tokoferolu), nie wykazuje działania ochronnego przeciwkorakowi sutka (Freudenheim J.L. i wsp. 1996, Zhong S. i wsp. 1999). Bursztynian alfatokoferolu natomiast, obecny w bardziej kosztownych preparatach, wykazuje działaniehamujące na wzrost różnych typów komórek nowotworu piersi (Charpenter A. i wsp. 1993,Turley J.M. i wsp. 1997, Djuric Z. i wsp. 1997, You H. i wsp. 2001 ). Jednakże to tokotrienolokazuje się być najsilniejszym inhibitorem wzrostu komórek raka sutka, i wykazuje 50 %inhibicję estrogenozaleznych komórek raka piersi w badaniuin vitro(Nesaretnam K. i wsp.1998, Gunthrie N. i wsp. 1997). Aby alfa tokoferol wykazał w 50 % efekt hamujący, jegostężenie w porównaniu do tokotrienolu musi być 20 krotnie większe (Gunthrie N.i wsp. 1997). Surowcem najbardziej bogatym w tokotrienole jest olej palmowy. Występująone w postaci frakcji : TRF- tocotrienol rich fraction (Ong A.S.H. 1993). Zarówno cała TRFjak i pojedyncze wyekstrahowane tokotrienole, wykazują działanie hamujące na proliferację4komórek raka piersi (Carroll K.K. i wsp. 1995). Gunthrie N. i wsp. (1997), analizowali ponadto wpływ oleju palmowego na efekt działania tamoksifenuin vitrona dwóch liniachkomórkowych, ER + (estrogeno zależnych) MCF7 oraz ER – (estrogeno niezależnych) MDA-MB-435. Okazuje się, że dodatek TRF pochodzącego z oleju palmowego, umożliwia redukcjęo 75 % dawki tamoksifenu potrzebnej do zahamowanie wzrostu komórek o 50 %.Jednocześnie pacjenci przyjmujący tamoksifen powinni unikać alfa tokoferolu, ze względu napotrzebę zwiększenia dawki leku, by osiągnąć oczekiwany efekt terapeutycznyin vitro.Jakpokazują badania tamoksifen i tokotrienole posiadają porównywalne właściwości hamującena komórki raka piersi. Jednakże w porównaniu do tamoksifenu, tokotreinole sąbezpieczniejsze, a działania niepożądane występują dopiero przy przyjmowaniu ich w dawce240 mg na dobę przez okres 16 miesięcy (Wahlqvist M.L. i wsp. 1992, Quereshi A.A. i wsp.1995). Ponadto tokotrienole stymulują apoptozę komórek raka sutka ( Sigournas G. i wsp.1997, Yu W. i wsp. 1999), bez wpływu na komórki zdrowe (McIntyre B.S. i wsp. 2000).Olej palmowy to najbogatsze źródło tokotrienoli. Po 4 tygodniach suplementacji(zawartość ok. 78 mg) stężenie tokotrienoli w plazmie kształtuje się na poziomie 8,14 µg/l,podobnym do tego, przy którym następuje 50 % zahamowanie proliferacji komórek ER+invitro.Jednocześnie by w 50 % stymulować apoptozęin vitro,stężenie tokotrienoli powinnowynosić 24 µg/l (Schwenke D.C. 2002). Substancje te naturalnie gromadzą się w tkancetłuszczowej piersi. W związku z tym, stwierdza się tam 5 do 10 - krotnie większe stężenianiż w plazmie (Hayes K.C. i wsp. 1993, Ohrvall M. i wsp. 1994, Dimitrov N.V. i wsp 1994).Przypuszczalnie stosowanie nawet mniejszych, niż wspomniane, dawek tokotrienolu, możezapewnić pożądany efekt hamujący na rozwijający się nowotwór w tkance piersi. Niemniejjednak wciąż nie ma pewności, czy wysycenie adipocytów piersi przez doustną suplementacjętokotrienolami ochroni pacjentki przed zaistnieniem zmian rakowych.4. Witamina AWitaminą A nazywa się organiczne związki chemiczne z grupy retinoidów.W produktach pochodzenia zwierzęcego, główną formą witaminy A jest jej ester –palmitynian retinolu, który w jelicie cienkim ulega hydrolizie do alkoholu – retinolu. Głównyprekursor witaminy A pochodzenia roślinnego to prowitamina A (przede wszystkim β-karoten). Inne pochodne tej witaminy to: retinal (aldehyd) i kwas retinowy (tretynoina).Retinoidy wpływają m.in. na rozwój embrionalny, wzrost, podziały komórkowe, śmierćkomórki oraz kontrolują i utrzymują homeostazę (Altucci L. i wsp. 2001). W ostatnich latach5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]