Powstanie listopadowe, powstanie listopadowe(2)
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Powstanie listopadowe
1
Powstanie listopadowe
Powstanie listopadowe
Cykl Listopadowy
,
1]
Data
—
Wynik
zwycięstwo
go
Terytorium
Strony konfliktu
Dowódcy
Siły
ok. 150 000 żołnierzy
[2]
200 000 żołnierzy
Straty
40 000 zabitych i rannych
[3]
ok. 22
–
23 000 zabitych (lub większe)
[4]
zabitych i rannych razem co najmniej 60 000
5 230 - 12 000 zmarłych z chorób
32 000 jeńców w tym 430 oficerów (8
generałów)
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Powstanie listopadowe
–
polskie
rzeciw
które wybuchło w nocy z
na
roku, a zakończyło się
roku
[5]
. Zasięgiem swoim objęło
część
(
).
Powstanie listopadowe
2
W rocznicę wybuchu powstania obchodzony jest
.
Geneza
Główną przyczyną wybuchu powstania listopadowego było nieprzestrzeganie przez
cesarzy rosyjskich postanowień
.
w 1819 roku
zniósł wolność prasy i wprowadził
. W
awieszono
wolność zgromadzeń i zakazano działalności
. W
kazano
, przywódcę
. W
rozbili
sieć tajnych stowarzyszeń w
.
rozpoczął prześladowanie członków towarzystw
i
. W
car
zlikwidował jawność obrad sejmowych.
Symbol powstańców 1830
Jednocześnie wzmogły się prześladowania polskich organizacji
niepodległościowych. W
nastąpiły aresztowania członków
a
.
, wydając łagodne wyroki na podejrzanych i
oczyszczając ich z zarzutu zdrady stanu, pośrednio potwierdził, że występowali oni
w dobrej wierze przywrócenia przestrzegania zapisów konstytucji 1815 roku. Polska
opinia publiczna straciła też wtedy ostatecznie złudzenia co do prawdziwych
zamierzeń cara
.
Dotychczas łudzono się jeszcze, że Rosja wypełni zobowiązanie zawarte w akcie końcowym
gdzie car zobowiązywał się do przeprowadzenia tzw. rozszerzenia wewnętrznego (chodziło o
przyłączenie do Królestwa prowincji zabranych w granicach z
).
W lipcu i sierpniu
wybuchły zwycięskie rewolucje
i w
, które doprowadziły do podważenia
systemu
.
ar rozkazał przygotowanie
wojska
i
ks.
trzymał polecenie przygotowania finansów Kongresówki na wypadek
wojny
[6]
.
Kongres Narodowy w
zdetronizował króla
ogłosił faktyczną
niepodległość Belgii.
otarła do Królestwa Polskiego wieść o upadku prorosyjskiego rządu
s.
. Jednocześnie już
złonkowie
yli ostrzeżeni o ich
dekonspiracji i przygotowanych aresztowaniach. Wydawać by się mogło, że nadszedł ostatni dogodny moment do
przeprowadzenia powstania.
Wybuch
Powstanie listopadowe
3
W roku
w
awiązało
się
pod dowództwem podporucznika
przeciwko wodzowi naczelnemu
i dowódcy
sił rosyjskich stacjonujących w zachodnich guberniach Rosji,
który był bratem
Był on powszechnie znienawidzony za stworzenie systemu
tajnej policji i donosicielstwa, a także za publiczne poniżanie polskich
oficerów.
Bunt wybuchł nocą z
a
[7]
. Sygnałem do insurekcji
miał być pożar
u na
Grupa 24 spiskowców, złożona głównie
z młodych inteligentów (m. in.
,
,
opanowała
–
rezydencję wielkiego księcia. Jednakże Konstanty
zdołał się przed napastnikami ukryć. Podobno zbiegł z pałacu przebrany
w kobiece ubrania. Powstańcy tylko dzięki pomocy 15 000
warszawskiego zdobyli wówczas
Zamordowali sześciu
przeciwnych powstaniu generałów i wysoko postawionych wojskowych
[8]
. Następnego dnia, wraz z uzbrojoną ludnością cywilną, opanowali stolicę.
W ten sposób spisek wojskowy przekształcił się w powstanie. Wielki
książę Konstanty z częścią wiernych mu generałów i wojsk wycofał się z
o koszar na
nie podejmując działań przeciwko
powstańcom (w
. zmarł na
).
Chorągiew
831
owołała
,
dowodzoną przez
której zadaniem było rozbrojenie
zrewoltowanej ludności cywilnej Warszawy. Broń odbierano
powstańcom, zakazano też używania rewolucyjnych kokard
granatowo-biało-czerwonych, wprowadzając w ich miejsce białe.
Warszawska Straż Bezpieczeństwa
Po nieudanych próbach rozbrojenia powstańców przez Radę
Administracyjną, (kierowaną przez księcia
o
będącą cywilną władzą Królestwa, nastąpiła
eskalacja ruchu powstańczego.
powstało
o
kierowane przez
, które domagało
się podjęcia natychmiastowej akcji zbrojnej przeciwko wojskom
rosyjskim stacjonującym w Królestwie. Ulegając tym naciskom Rada
Administracyjna dokooptowała do swojego składu polityków
Towarzystwa, co z kolei wywołało sprzeciw żywiołów konserwatywnych. W celu spacyfikowania nastrojów
rozwiązano Radę Administracyjną i wyłoniony został
, którego prezesem został
książę
. Wodzem Naczelnym rząd mianował
Ten
ogłosił się dyktatorem powstania usiłując jednocześnie doprowadzić do rokowań z
em. W tym celu zaproponował
w sporze z Rosją.
Powstanie listopadowe 5 złotych 1831
Powstanie listopadowe
4
Książę Drucki-Lubecki udał się do
, by tam na czele polskiej
delegacji rozpocząć rokowania z carem.
Powołując na powierzone jej instrukcje
elegacja ta miała się domagać od
Mikołaja I respektowania postanowień
konstytucji z 1815 roku, rozciągnięcia jej
postanowień na
,
,
zwołania Sejmu z udziałem posłów z
, natychmiastowego opuszczenia
terytorium Królestwa Polskiego przez
wojska rosyjskie.
car wydał
przeprowadzeniu mobilizacji korpusu
interwencyjnego pod dowództwem
który miał stłumić powstanie
[9]
.
Mikołaj I wydał manifest do Polaków, w którym nakazywał przywrócenie Rady Administracyjnej w jej składzie
pierwotnym i skoncentrowanie wojsk polskich w okolicach
.
Jednakże sytuacja w Królestwie uległa dalszej radykalizacji.
ejm wydał manifest, w którym ogłosił
powstanie narodowe przeciw
, przedstawiając opinii międzynarodowej przyczyny jego wybuchu.
Zaręczona
wolność osobista zgwałcona, zapełniono więzienia, wojenne sądy postanowione na osoby cywilne, rozciągnięto
sromotne kary na obywateli, których całą winą było, że ducha i charakter narodowy ratować od zepsucia i zguby
zamierzali
. O ile Rosja zaatakuje Królestwo
wróg nasz nad jedną tylko pustynią więcej panowanie swoje roztoczy
.
dyktator Józef Chłopicki rozwiązał Rząd Tymczasowy i w jego miejsce powołał
yktator powołał
do rozpatrzenia spraw osób podejrzanych o
[10]
.
, wobec fiaska rokowań z Mikołajem I,
który zażądał bezwarunkowej kapitulacji
powstańców gen. Chłopicki złożył dyktaturę.
Radykalne
kierowane
przez
dobyło wówczas
decydujący głos w sejmie, który
.
na wniosek posła
odjął
co było równoznaczne z
zerwaniem unii personalnej i aktem niepodległości
Królestwa. Poseł
wybiegł wtedy
na środek sejmu i zawołał
"Wyrzeknijmy więc
wszyscy: nie ma Mikołaja!"
. Adam Czartoryski
podpisując ten dokument miał powiedzieć:
"Zgubiliście Polskę".
W odpowiedzi bowiem
granice Królestwa Polskiego przekroczyła 115 tys. armia rosyjska z 336 działami pod wodzą feldmarszałka
, który uzyskał od cara nieograniczoną władzę nad ośmioma województwami Królestwa Polskiego.
ejm powołał w miejsce rozwiązanej Rady Najwyższej Narodowej
W jego składzie
znaleźli się: książę
,
Detronizacja cara Mikołaja I 25 stycznia 1831
Powrót wojsk polskich z Wierzbna 3 grudnia 1830, obraz Marcina Zaleskiego
Powstanie listopadowe
5
Wojna polsko-rosyjska
1831 roku armia rosyjska wkroczyła w granice Królestwa. 7 stycznia doszło do pierwszych starć zbrojnych:
jeden z plutonów
wyparł rozpędził w
traż przednią nieprzyjaciela. W tym samym dniu
wyparł z
dwa pułki rosyjskie
[11]
.
Po początkowych odosobnionych sukcesach
polskich pod
doszło
do rosyjskiej próby szturmu na Warszawę. Jednak
nierozstrzygnięta
roku, podczas której ciężko ranny
został Chłopicki, uniemożliwiła te plany i
przyniosła stronie polskiej sukces taktyczny.
Po bitwie dyktaturę objął generał
,
który obawiał się podjąć kontrofensywy. Zgodził
się na to dopiero pod koniec marca. Śmiały plan
opracowany przez generała
cego
rzyniósł sukcesy w bitwach pod
Potem
Skrzynecki przerwał jednak kontrofensywę.
Dopiero w maju zgodził się na nowy plan
rzewidujący rozbicie rosyjskich pułków gwardyjskich
operujących w rejonie
W wyniku kunktatorstwa wodza przewagę uzyskały wojska rosyjskie.
Rosjanie wygrali
bitwę pod
co załamało morale polskich żołnierzy. Skrzynecki tym razem znów
zwlekał z atakiem na dziesiątkowane przez
wojska rosyjskie. Dopiero
łożony został z urzędu.
Generałowie Chłopicki i Skrzyniecki na czele wojsk polskich, obraz
podjęło
próbę dokonania zamachu stanu. Tłum warszawski
zamordował więzionych na
zdrajców. Chaos opanował wówczas generał
który stanął na czele rządu z niemal
dyktatorską władzą.
Tymczasem wojska rosyjskie, dowodzone po
śmierci Dybicza przez feldm.
po okrążeniu Warszawy od strony
wschodniej, dalekim marszem przez mosty pod
aatakowały miasto od zachodu. Po
utracie
, gdzie podczas rosyjskiego szturmu
zginął gen.
, dowództwo powstania,
nie widząc możliwości dalszej obrony stolicy,
poddało ją. Kilka tygodni później nastąpił rozpad
sejmu, Rządu Narodowego i wojska, którego znaczna część przekroczyła granice
i
.
Wprowadzenie do Warszawy jeńców i sztandarów zdobytych pod
Wawrem i Dębem Wielkim, obraz Marcina Zaleskiego
[ Pobierz całość w formacie PDF ]