poznań styczeń 2010 A1, Matura 2014, Biologia, Matury biologia - podstawa
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Miejsce
na naklejkę
MATERIAŁ ĆWICZENIOWY
Z BIOLOGII
POZIOM PODSTAWOWY
Czas pracy 120 minut
STYCZEŃ 2010
Instrukcja dla zdającego
1.
Sprawdź, czy arkusz zawiera 11 stron (zadania 1-28). Ewentualny
brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującego.
2.
Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy kaŜdym
zadaniu.
3.
Pisz czytelnie. UŜywaj długopisu/pióra tylko z czarnym
tuszem/atramentem.
4.
Nie uŜywaj korektora, a błędne zapisy wyraźnie przekreśl.
5.
Pamiętaj, Ŝe zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.
6.
Podczas egzaminu moŜesz korzystać z linijki.
Za rozwiązanie
wszystkich zadań
moŜna otrzymać
łącznie
50 punktów
śyczymy powodzenia!
Wypełnia zdający przed
rozpoczęciem pracy
KOD
ZDAJĄCEGO
PESEL ZDAJĄCEGO
2
Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materiał ćwiczeniowy z biologii
Poziom podstawowy
Zadanie 1. (
3 pkt
)
Uzupełnij poniŜszą tabelę, wpisując nazwę kaŜdej z opisanych struktur komórkowych.
Opis struktury komórkowej
Nazwa struktury
A.
Błoniasta struktura zwiększająca powierzchnię wewnętrzną komórki,
dzieląca cytozol na wiele przedziałów, w których mogą zachodzić
przeciwstawne procesy oraz tworząca kanały do transportu substratów
i produktów róŜnych procesów metabolicznych.
B.
Organella złoŜona z przylegających do siebie spłaszczonych
pęcherzyków, której rolą jest przede wszystkim modyfikacja,
pakowanie oraz przekazywanie zagęszczonych substancji
w obrębie komórki i poza nią.
C.
Niewielkie, kuliste pęcherzyki, otoczone pojedynczą błoną,
zawierające białka enzymatyczne słuŜące do trawienia
wewnątrzkomórkowego oraz rozkładu zbędnych związków
organicznych lub zuŜytych organelli.
Zadanie 2. (
2 pkt
)
Funkcją erytrocytów, czyli krwinek czerwonych, jest transport gazów oddechowych, głównie
tlenu.
Wymień dwie cechy budowy erytrocytu będące przystosowaniem do pełnionej funkcji
oraz wyjaśnij znaczenie adaptacyjne kaŜdej z tych cech.
1. ...................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
2. ...................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 3. (
1 pkt
)
Wpisz do poniŜszej tabeli cyfry od 1-5 tak, aby odzwierciedlały uporządkowane
we właściwej kolejności etapy procesu krzepnięcia krwi.
Numer
etapu
Opis etapu
Płytki krwi (trombocyty) gromadzą się miejscu uszkodzenia naczynia
krwionośnego.
Powstaje skrzep zamykający uszkodzenie w naczyniu krwionośnym.
Fibryna wytrąca się z osocza w postaci włókien tworzących sieć, w której
unieruchamiane są erytrocyty.
Fibrynogen pod wpływem trombiny przekształca się w fibrynę.
Z płytek krwi do osocza uwalniany jest enzym, który w obecności jonów
wapnia powoduje przekształcenie protrombiny w trombinę.
Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materiał ćwiczeniowy z biologii
Poziom podstawowy
3
Zadanie 4. (
2 pkt
)
Stopień wysycenia hemoglobiny tlenem zaleŜy od pręŜności tlenu, temperatury krwi,
pręŜności dwutlenku węgla i stęŜenia jonów wodorowych, czyli pH. Wraz ze zwiększaniem
pręŜności tlenu, spadkiem temperatury, spadkiem pręŜności dwutlenku węgla i wzrostem pH
tlen szybciej wiąŜe się z hemoglobiną, w przypadku zmian odwrotnych – oddysocjowuje.
Na podstawie podanych informacji, uzupełnij poniŜszy tekst.
Warunki panujące w pęcherzykach płucnych sprzyjają .......................... tlenu przez
hemoglobinę. Występuje w nich bowiem, w porównaniu z temperaturą wewnątrz organizmu,
stosunkowo ......................... temperatura, a pręŜność tlenu jest.............................. niŜ we krwi.
W tkankach ciała wyŜsza pręŜność dwutlenku węgla oraz ..............................pH sprzyjają
przekazywaniu tlenu do komórek.
Zadanie 5. (
2 pkt
)
Na schemacie przedstawiono elementy budowy układu oddechowego człowieka.
a) Podaj nazwy elementów budowy oznaczonych literami A, B oraz C na schemacie.
A. -
.........................................,.
B -
.......................................,.
C - .
...................................... .
b) Podaj jeden przykład funkcji pełnionej przez element oznaczony na schemacie literą A.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 6. (
2 pkt
)
Ciało człowieka jest nieustannie atakowane przez mikroorganizmy chorobotwórcze: wirusy,
bakterie, pierwotniaki i grzyby. Aby przeciwdziałać ich wnikaniu organizm posiada
skomplikowany system obronny.
WykaŜ związek dwóch cech budowy układu oddechowego człowieka z funkcją
„pierwszej linii obrony” – bariery utrudniającej mikroorganizmom wnikanie
do wnętrza ciała.
1. ...................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
2. ...................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
4
Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materiał ćwiczeniowy z biologii
Poziom podstawowy
Zadanie 7. (
2 pkt
)
Jedną z funkcji skóry jest udział w procesach termoregulacji.
Przedstaw dwa procesy zachodzące w skórze podczas przegrzania organizmu i wykaŜ
ich wpływ na zwiększenie wypromieniowania ciepła do otoczenia.
1. ...................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
2. ...................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 8. (
2 pkt
)
Oceń poprawność stwierdzeń opisujących budowę i funkcje elementów oka, wpisując
do ostatniej kolumny tabeli „P” (prawda) lub „F” (fałsz).
P/F
A.
Zewnętrzną warstwę gałki ocznej tworzy błona naczyniowa.
B.
Rogówka jest silnie unerwiona, ale nie występują w niej naczynia krwionośne.
C.
Funkcją mięśnia rzęskowego jest rozszerzanie i zwęŜanie źrenicy.
D.
Czopki i pręciki to fotoreceptory, które występują głównie w tęczówce.
Zadanie 9. (
1 pkt
)
Akomodację oka umoŜliwia zmiana krzywizny jego soczewki. W określonych warunkach
soczewka moŜe przybierać kształt bardziej płaski lub bardziej kulisty, a jej zdolność
skupiająca moŜe się zmniejszać lub zwiększać.
Podaj, w jaki sposób zmienia się kształt oraz zdolność skupiająca soczewki w momencie,
kiedy przenosimy wzrok z przedmiotów odległych na przedmioty bliskie.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 10. (
2 pkt
)
Choroby zakaźne powstają na skutek zaraŜenia róŜnymi drobnoustrojami, np. wirusami,
bakteriami, pierwotniakami lub grzybami. Choroby te mogą być zaraźliwe, czyli udzielające
się otoczeniu lub niezaraźliwe, tzn. nieprzenoszące się bezpośrednio z człowieka
na człowieka.
Podkreśl nazwy dwóch chorób zakaźnych, które są niezaraźliwe.
A.
AIDS
B.
grypa
C.
malaria
D.
róŜyczka
E.
tęŜec
Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materiał ćwiczeniowy z biologii
Poziom podstawowy
5
Zadanie 11. (
2 pkt
)
Próchnica, to choroba zmineralizowanych cząstek zęba, powstająca przez działanie
na powierzchnię zęba kwasów wytwarzanych przez bakterie obecne w płytce nazębnej.
Przyczyną próchnicy jest zaburzenie równowagi pomiędzy mineralizacją, czyli uwapnieniem
zęba, a jego demineralizacją. W Polsce próchnica zębów jest bardzo częstą chorobą u dzieci.
Wraz z wiekiem wzrasta liczba dzieci mających próchnicę. Stwierdza się ją u 5% dzieci
jednorocznych, u 10% dwulatków i u 35% trzylatków, a w populacji dzieci 6-7 letnich
odsetek chorych wzrasta nawet do 90-100%.
Wymień dwa przykłady działań profilaktycznych, zapobiegających powstawaniu
próchnicy u małych dzieci.
1. ...................................................................................................................................................
2. ...................................................................................................................................................
Zadanie 12
.
(
1
pkt
)
W tabeli przedstawiono informacje na temat wydalanych ilości moczu, potu i soli przez tego
samego człowieka w dniach o róŜnych warunkach termicznych, przy załoŜeniu, Ŝe kaŜdego
dnia jadł i pił to samo.
Wydalanie
Mocz
[
dm
3
]
Pot
[
dm
3
]
Chlorek sodu
[
g
]
Warunki termiczne
w moczu w pocie
Bardzo chłodny dzień
2,0
0,0
19,5
0,0
Dzień o temperaturze umiarkowanej
1,5
0,5
18,0
1,5
Bardzo gorący dzień
0,375
2,0
13,5
6,0
Na podstawie danych zawartych w tabeli sformułuj wniosek dotyczący wpływu
temperatury otoczenia na objętość i skład wydalin.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 13. (
2 pkt
)
Na schemacie przedstawiono etapy reakcji na stres w organizmie człowieka.
mózg
droga nerwowa
rdzeń nadnerczy
droga nerwowa
adrenalina
SYTUACJA STRESOWA
X
Podaj dwa przykłady zmian zachodzących w organizmie człowieka pod wpływem stresu,
które moŜna wpisać w pole oznaczone literą X.
1. ...................................................................................................................................................
2. ...................................................................................................................................................
[ Pobierz całość w formacie PDF ]