PODSTAWY%20SOCJOLOGII%20I%20PSYCHOLOGII%20SPO%C5%81ECZNEJ489814, studia, I semestr, socjologia i ...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
PODSTAWY SOCJOLOGII I PSYCHOLOGII SPOŁECZNEJ by Phere
Ze slajdów dr Moniki Mazurek oraz notatek własnych oraz (podziękowania dla): Lua i Mexusa
………………..……………………………….…: WSTĘP :………….……………………………………
Socjologia = nauka o społeczeństwie = socjo (społeczeństwo) + logia (nauka)
Początkowo określana jako psychologia.
Psychologia społeczna to jedna z gałęzi psychologii.
Trzy nurty w socjologii:
a)
Comte, Spencer, Marks – ludzkość to system społeczny
b)
Weber, Chłodecki (XIX/XX w.) – działania, interakcje między ludźmi
c)
Simmel – zdarzenia powtarzalne
W 1908 r. nastąpił podział na socjologię i psychologię społeczną, za sprawą 2 podręczników do
„Psychologii społecznej”:
§
napisany przez socjologa (Edward Alsworth Ross, Nowy Jork) – tłumaczenie zachowań
człowieka poprzez kulturę, człowiek jest częścią społeczeństwa, skupia się na jednostce
(ujecie mikro) -> socjologia
§
napisany przez psychologa i biologa (William McDougall, Londyn) – nawiązuje do
Darwina, jest nauką przyrodniczą, dziedziczenie pewnych skłonności, większa
koncentracja na jednostce niż na społeczeństwie -> psychologia społeczna
SOCJOLOGIA
- nauka o ludziach działających w polu wzajemnych relacji (przestrzeni międzyludzkiej),
którzy nadają temu polu nieustanna dynamikę funkcjonowania i stawania się (podtrzymywanie życia
społecznego), a utrwalone - często niezamierzone - efekty swoich działań pozostawiają jako ramy
strukturalne i kulturowe kolejnych działań następujących po sobie pokoleniom. Socjologia opisuje
jednostkę w różnych kontekstach: edukacyjnym, zawodowym, rekreacyjnym, religijnym, politycznym,
ekonomicznym, medycznym. Socjologia to także badanie konsekwencji małego faktu.
Socjalizacja
- czyli wychowanie
Socjologiczna wyobraźnia
- zdolność wiązania wszystkiego co dzieje się w społeczeństwie z warunkami
strukturalnymi kulturalnymi oraz historycznymi.
Społeczeństwo nie jest bytem stabilnym, ciągle się zmienia. Nie ma jednoznacznej definicji
społeczeństwa.
Siedem punktów widzenia na to czym jest społeczeństwo:
1.
sens potoczny, demograficzny - "większość jednostek". Spis powszechny jest potrzebny np. do
badania tendencji; najbliższy odbędzie się w 2012 r., ostatni był w 2002 r.
2.
jako małe grupy, zbiorowości
3.
w sposób systemowy - układ pozycji i typowych dla nich ról; jednostki pełnią różne role społeczne
4.
w sposób strukturalny - traktowane jako sieć relacji międzyludzkich, form, schematów odnoszenia
się ludzi do siebie nawzajem w zależności od tego jaką jednostka zajmuje pozycję
5.
w sposób interakcjonistyczny
- jako konglomerat wzajemnie zorientowanych na siebie działań
jednostek
6.
w sposób kulturalistyczny - jako matryca znaczeń i symboli podzielona przez zbiorowość; zażyłość
kulturowa to umiejętność odczytania tych znaków
7.
jako nieustanne zdarzenia społeczne - byt wielowymiarowy i wieloaspektowy i trudno zdefiniować
jednoznacznie.
Tożsamość narodowa to co innego jak obywatelstwo. Obywatelstwo pojawiło się w XIX w.
1
PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA
– nie ma ogólnej definicji. Zajmuje się wpływem (realnym,
wyobrażonym) innych ludzi za zachowanie jednostek. Źródłem zachowania człowieka jest grupa
społeczna, a człowiek jest wytworem socjalizacji. Każda grupa społeczna należy do określonej kultury, a
każda z nich ma własne normy/wzorce zachowań. Psychologia społeczna zajmuje się: wpływem
społecznym, procesami postrzegania społecznego (schematy, atrybucje), perswazją i konformizmem
(podobnie jak socjologia).
Zachowanie innych tłumaczymy osobowościowo (np. ona ma lepszą ocenę, nie dlatego, że więcej się
uczyła, ale dlatego, że rząd A miał łatwiejsze pytania), zaś swoje porażki sytuacyjnie (np. trafiłam na
kosmiczne pytania, źle się czuję). Jest to podstawowy
błąd atrybucyjny
– przecenianie czynników
osobowościowych, niedoceniając czynników zewnętrznych.
Psychologia społeczna wyjaśnia poszczególne zachowania z następujących perspektyw
:
1.
społeczno-kulturowa:
§
przedmiotem badania są normy społeczne; są one zrelatywizowane (zależą od grupy
społecznej); są zasadami i oczekiwaniami dotyczącymi akceptacji form zachowania
§
źródłem zachowania człowieka jest grupa społeczna należąca do danej kultury, toteż panują
odmienne normy w różnych grupach (tj. to samo zachowanie może być inaczej odbierane)
§
bada wzorce danej kultury
2.
ewolucyjna:
§
powstała w 1908 r.
§
nawiązanie do ewolucjonizmu Darwina; tłumaczy zachowanie człowiek w społeczeństwie jako
rezultat adaptacji wskutek ewolucji
§
wszystkie mechanizmy działania człowieka są takie same, zmieniają się tylko warunki
§
psychologia to nauko o zachowaniu się (nie tylko ludzi)
3.
społeczno-poznawcza:
§
zachowania zależą od procesu przetwarzania informacji, a to zależy od tego jak się czujemy i
jak myślimy
§
zbliżona do perspektywy fenomologicznej (sposób interpretacji rzeczywistości wpływa na nasze
sądy)
4.
fenomologiczna:
§
zachowania jednostek są wynikiem subiektywnej interpretacji zdarzeń zachodzących w
środowisku.
5.
motywacyjna:
§
koncentruje się na motywach ludzkich działań: autowaloryzacji (utrzymanie lub podwyższenie
dobrego mniemania o sobie) i fizjologicznych
6.
perspektywa społecznego uczenia się:
§
zachowanie człowieka jako wynik warunkowania klasycznego i warunkowania
instrumentalnego
§
warunkowanie klasyczne - uczenie się znaczenia pierwotne obojętnego bodźca, dzięki temu ze
poprzedza go bodziec, który ma już znaczenie (np. reklama)
§
warunkowanie instrumentalne - uczenie się pierwotnie obojętnej reakcji dzięki temu ze pojawia
się jakiś pożądany stan rzeczy albo unikamy kary.
……………………………….………..……: ORGANIZACJE :..…………….……………………………
Organizacja
to duży zespół ludzi, którzy są powiązani ze sobą rozmaitymi zależnościami po to by
realizować cel. Gdy celu nie ma, organizacja się rozpada. Dzielą się na formalne (ściśle skodyfikowane
role i pozycje przypisane do osób) i nieformalne.
Claude Henrie de Saint-Simon
Jego zdaniem społeczeństwo przechodzi przez 3 fazy rozwoju, którym odpowiadają 3 epoki myślenia:
−
teologiczną -> epoka teologiczna
−
metafizyczną -> epoka metafizyczna
2
−
industrialną/pozytywistyczną -> epoka industrialna/pozytywistyczna
Ważnym aspektem teorii jest stwierdzenie, ze w fazie industrialnej społeczeństwo oparte będzie na
asocjacjach (czyli na zrzeszeniach), co stanowi przeciwstawienie organizacji społeczeństwie na zasadach
stosunków feudalnych.
August Comte
Twórca pojęcia ‘socjologia’. Uważał, że społeczeństwo przechodzi przez 3 stadia, które wyjaśniają świat:
−
faza świadomości teologicznej (kapłani egipscy)
−
faza świadomości metafizycznej (liczenie diabłów na szpilce)
−
faza świadomości naukowej - pozytywnej (nie wiadomo kiedy się zaczęła... Kopernik?)
Herbert Spencer
Jego koncepcja wywodzi się z ewolucyjnego pozytywizmu Comta. Analizował on różne typy organizacji,
czy tez - by użyć jego sformułowań - instytucji rodzinnej/obrzędowej, najsilniejszej jego zdaniem formy
regulacji stosunków międzyludzkich, czy też instytucji politycznej. Wyprowadził pojęcie instytucji.
Koncepcja: społeczeństwo jako organizm, oparta na założeniach:
a)
żadnej instytucji nie można traktować jako czegoś co zostało wymyślone i świadomie wprowadzone
w życie (Spencer uważał, że każda instytucja jest wynikiem ewolucji)
b)
zrozumienie i wyjaśnienie działania instytucji nie jest możliwe bez uwzględnienia ich genezy i
przemian jakim uległy.
c)
wszystkie instytucje są ze sobą powiązane tworząc jeden system, którego funkcjonowanie zależy od
funkcjonowania wszystkich podsystemów.
d)
każda instytucja pełni określone i sobie właściwe funkcje; jeżeli bierze na siebie pełnienie funkcji
innych instytucji to, grozi to naruszeniem równowagi całego systemu i jego regresem do stanu, w
którym różne funkcje jeszcze się nie wyodrębniły.
Wyróżniamy następujące fazy:
Ø
klasyczna (od 1900)
Ø
faza nowoczesna (od 1950)
Ø
faza symboliczno-interpretująca (od 1980)
Ø
faza określana mianem postmodernistycznej (od 1990), która trwa do dziś
Hatch wyróżnia 2 zasadnicze nurty w klasycznej teorii organizacji:
1)
socjologiczny
Ø
Emile Durkheim
§
wprowadziła pojęcie „faktu społecznego” (nie ważne są fakty empiryczne, ale to w co
ludzie wierzą np. nie ważne są wskaźniki koniunktury, gdy ludzie i tak uważają, że
mamy kryzys gospodarczy
Ø
Max Weber
§
pojęcie „biurokracja” (biuro – rządzić; rządu urzędników; pierwsza biurokracja
opisywana była w Chinach, drugim państwem był Egipt); biurokracja jest jego
zdaniem racjonalna pod warunkiem , że obejmuje wszystkie aspekty ludzkiego życia;
nowoczesne społeczeństwo nie opiera się na obyczajach/tradycji, tylko na racjonalnych
decyzjach; biurokracja jest niezbędna by kierować nowoczesnym państwem
§
wprowadził on pojęcie „typu idealnego”; to co mówi jest typem idealnym biurokracji;
opiera się ona na 6 założeniach:
−
istnieje wyraźna hierarchia władzy (kształt piramidy - im wyżej - większa władza,
ale tez obowiązki)
−
urzędnicy na każdym poziomie działają na podstawie skodyfikowanych reguł
postępowania (im wyższy urząd tym więcej reguł)
−
urzędnicy pracują w pełnym wymiarze godzin i otrzymują stałe wynagrodzenie
−
podstawą awansu powinny być kwalifikacje.
−
praca urzędnika w organizacji oddzielona od życia poza organizacją
3
−
urzędnicy nie powinni być właścicielami środków materialnych z których
korzystają w pracy
Ø
Karol Marks,
Ø
Peter Bl
(??????
)
- zajął się nieformalnymi sposobami dystrybucji informacji (sieciami
koleżeńskimi)
2)
Związany z zarządzaniem i bliższy ekonomicznemu ujęciu organizacji
(Taylor, Fayol,
Barnard)
Punktem wyjścia dla klasycznego nurtu w ujęciu socjologicznym jest praca Adama Smitha – „Badania
nad naturą i przyczynami bogactw narodów” (opisuje w niej produkcje szpilek, omawia zagadnienia
podziału pracy); nie jest twórca liberalizmu
Max Weber – analiza biurokracji na wszystkie aspekty ludzkiego życia, rozciągając to pojęcie na
różnorakie aspekty ludzkiego funkcjonowania. Podkreślał zasadność jej racjonalności, ponieważ taka
forma sprawowania władzy oparta jest na obiektywności, bezosobowości.
Athokracja
- np. ludzie zatrudniani do danego projektu.
Klasyczne rozważania na temat organizacji powiązane są z 3 perspektywami w jakich dokonuje się
analizy organizacji:
v
perspektywa modernistyczna
§
Związana jest z ogólną teoria systemu biofizjologa Ludwiga von Bertalanffy, który swą teorię
oparł na metodologicznym założeniu o jedności teorii. Wprowadził pojęcie systemu (teoria
systemu) który jego zdaniem stanowi układ o wzajemnie powiązanych ze sobą elementach
oddziałujących na siebie nawzajem.
§
Teoria Bertalanffy’ego została skonceptualizowana jako
hierarchia systemów
uporządkowanych przez Kenneth’a Bouldinga, którą to z kolei wyjaśnia się pojecie teorii
systemów. Systemu uporządkowane na 9 poziomach:
−
schematu,
−
mechanizmu,
−
kontroli,
−
otwartego, wyróżniamy czynniki wejściowe (wiedza, kapitał, surowce, wyposażenie) i
wyjściowe (są one czynnikami wejściowymi do otoczenia - to wytworzone dobra/usługi
powstające w organizacjach)
−
genetycznego,
−
zwierzęcego,
−
ludzkiego,
−
organizacji społecznej
−
oraz na poziomie transcendentalnym.
v
perspektywa symboliczno-interpretująca
§
Teoria ustanowienie Karla Weicka z 1969 r oraz teoria społecznej konstrukcji rzeczywistości
Petera Bergera i Thomasa Luckermana
§
Organizacja jako metafora:
Ø
Maszyny -> okres klasyczny
(organizacja działa w sposób mechanistyczny, w oparciu o
schematy działania, które są zazwyczaj bardzo zrutynizowane, bez możliwości
odstąpienia od nich np. UG)
Ø
Kultury -> okres modernistyczny
(organizacja tworzy tzw. kulturę korporacyjną – by
zrozumieć organizację musimy zrozumieć jej kulturę a także kulturę w której jest
„zanurzona”)
Ø
Organizmu
-> perspektywa symboliczno-interpretująca (tak jak organizm, organizacja
posiada wyspecjalizowane organy odpowiadające za poszczególne rodzaje działań)
Ø
Kolażu
-> postmodernizm (teoretyk tworzy nową perspektywę z fragmentów wiedzy
już istniejącej, powstałej w przeszłośi)
4
§
Metaforę
należy rozumieć, jako sposób rozumienia rzeczywistości , nie mający żadnego
związku z rzeczywistością. Metafory bardzo często są zrozumiałe tylko dla osób
posługujących się nimi. Metafory przedstawiają pewien sposób postrzegania tych organizacji.
§
McDonaldyzacja społeczeństwa, wyprowadzona przez George’a Ritzer’a
,
opiera się na 4
zasadach: wydajności, niezawodności, uniformizacji i automatyzacji kontroli. Jednoczesna
maksymalizacja wydajności przy minimalnym zaangażowaniu pracowników.
v
perspektywa postmodernistyczna
(patrz kolaż)
Generalnie wyróżniamy 3 szkoły:
1)
klasyczną
(naukowa organizacja pracy, klasyczna teoria organizacji) –dała podstawy teoretyczne
2)
behawioralną
- ergonomia pracy, wszechstronna wiedza osób zajmujących się zarządzaniem w
organizacjach celu większej efektywności tego procesu
3)
ilościową
–
modele matematyczne, efektywność ekonomiczna itp
Powstały w sekwencji, późniejsze koncepcje nie zstąpiły wcześniejszych a każda kolejna nakłada się na
poprzednie.
Dwa podejścia do zarządzania:
Ø
systemowe - organizacja jako system; pojawiają się tutaj granice systemu: czynniki wejściowe i
czynniki wyjściowe;
Ø
sytuacyjne - responsywne, bo reagujemy na sytuacje
Władza
polega na sprawowaniu. Inni musza uznać, że ktoś tą władze ma. Uprawomocnienie władzy, jej
legalność.
3 typy idealne władzy prawomocnej Webera
:
1)
charyzmatyczna - dwie szkoły: charyzmę można wyuczyć i z charyzmą się człowiek rodzi.
Opiera się na nadzwyczajnych cechach przywódcy, który sam ustala normy.
2)
tradycyjna
- wynik ulegania tradycji, patriarchat, matriarchat,
3)
legalna - władza pochodzi z mianowania albo z wyboru dokonywanego na podstawie
prawnie usankcjonowanych procedur. Opiera się na przekonaniu legalności norm
prawnych i kompetencji / legalności osób sprawujących władze do wydawania poleceń.
………………………..………….: GRUPY I POSTAWY SPOŁECZNE :..……………...….…………….
GRUPA - dwie lub więcej osób, które:
a)
bezpośrednio się z sobą komunikują i na siebie wpływają. (nie koniecznie twarzą w twarz).
b)
mają poczucie przynależenia do siebie nawzajem, myślą w kategoriach "my" (tożsamość społeczna -
podstawa formowania się wspólnot wyobrażonych); są to wspólnoty do których należy wiele osób
ale nie da się poznać wszystkich członków (studenci, naród).
c)
ma wspólny cel.
Cechą charakterystyczną grupy jest także to, że wykształca strukturę (organizacja wewnętrzna). O
organizacji wewnętrznej możemy mówić z punktu widzenia:
a)
elementów:
§
osoby
§
pozycje społeczne - pozycje są to miejsca w grupie związane funkcją jaką dana osoba pełni wobec
grupy (w każdej grupie oprócz lidera pojawiają się outsiderzy)
b)
mechanizmów integracyjnych:
§
komunikacja – podział na werbalną i niewerbalną (gesty, mimika, emocje, ton głosu), przy czym
ta pierwsza stanowi mniejszość
§
status - prestiż związany z daną jednostką.
§
rola społeczna - zachowania jakich grupa oczekuje od osób zajmujących daną pozycję w grupie
§
normy grupowe
- reguły określające właściwe i niewłaściwe zachowania w grupie.
§
spójność - stopień chęci pozostania w grupie; jej wyznacznikiem jest trudność wejścia do grupy,
koszty jej opuszczenia, zewnętrzne zagrożenia grupy i celów oraz wielkość dotychczasowych
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]