Poprawa p³odnoci wysokoprodukcyjnych krów mlecznych(1), IV rok, Artykuły zwierzęta gospodarskie
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
WETERYNARIA
W PRAKTYCE
ROZRÓD – MATKA – NOWORODEK
Toni Fausto, DVM
Department of Animal Pathology, Faculty of Veterinary, University of Turin, Italy
Błędy w zakresie rozrodu są główną przyczyną strat ekonomicznych w wysokowydajnych
stadach krów mlecznych.
Stres fizjologiczny i środowiskowy u wysokowydajnych krów może negatywnie wpływać
na wykrywanie rui i wskaźniki płodności.
Poprawa płodności
wysokoprodukcyjnych
krów mlecznych
W
STĘP
Zwykle czas do pierwszej po poro-
dzie inseminacji (
voluntary waiting period
– WWP) waha się od 40 do 60 dni po
rozwiązaniu, w zależności od czasu re-
generacji śluzówki macicy.
Sztuczna inseminacja zakończona po-
wodzeniem w stadach wysokowydajnych
krów mlecznych zależy od właściwego
wykrycia momentu rui.
Określenie czasu owulacji jest zależne
od wielu czynników m.in. wymienić moż-
na czynnik zwierzęcy, czynnik ludzki oraz
czynnik środowiskowy.
U wysokowydajnych krów czynniki
te zmieniają się w zależności od wzro-
stu pęcherzyków oraz niskiego poziomu
krążącego estradiolu podczas
proestrus
,
z czym związane może być utrudnione
rozpoznanie rui i obniżenie wskaźnika
zapładnialności.
Główne czynniki warunkujące wydaj-
ność reprodukcyjną u wysokoprodukcyj-
nych krów to:
MONOGRAFIA „ZWIERZĘTA HODOWLANE”
29
R
OZRÓD – MATKA – NOWORODEK
WETERYNARIA
W PRAKTYCE
Najczęściej stosowanymi sposobami
w USA i Hiszpanii jest Ovsynch protocol,
który składa się z iniekcji GnRH podanej
w przypadkowym okresie cyklu, następ-
nie po 7 dniach iniekcja prostaglandyny
i w 48 godzin później ponowna iniekcja
GnRH.
Sztuczna inseminacja powinna nastą-
pić pomiędzy 12. a 16. godziną od dru-
giego podania GnRH.
Ten sposób został opracowany jako
strategia hodowlana umożliwiająca eli-
minację wykrywania rui w fermach krów
mlecznych.
1. Termin (dni po porodzie) pierwszej
sztucznej inseminacji (AI).
2. Współczynnik wykrywania rui (
heat
detection rate
– HDR): % zwierząt wyka-
zujących regularne ruje (co ok. 21 dni)
poddanych sztucznej inseminacji.
3. Wskaźnik zapładnialności (
conception
rate
– CR): (tu: wg autora) % zwierząt
zapłodnionych w każdej inseminacji.
4. Straty ciążowe: % zwierząt ciężarnych,
które nie donosiły ciąży.
Można łatwo manipulować dniami po
porodzie przy pierwszej AI oraz HDR, nato-
miast CR i straty ciążowe nie podlegają na-
szej kontroli i są bardzo trudne do zmiany.
Najważniejszym parametrem w ocenie
wydajności reprodukcyjnej krów mlecz-
nych jest wskaźnik ciąż (
Pregnancy Rate
– PR), czyli odsetek krów ciężarnych
w stosunku do wszystkich krów w każ-
dej rui po WWP.
PR jest funkcją HDR i CR.
Manipulowanie cyklem płciowym w ce-
lu podniesienia wskaźnika usługi i płod-
ności zwykle korzystnie wpływa na PR.
Kontrola farmakologiczna funkcji roz-
rodczych składa się z:
a) synchronizacji rozwoju pęcherzyków,
b) kontroli luteolizy,
c) synchronizacji owulacji w celu popra-
wy HDR (programowana inseminacja
zwykle ma mały lub żaden wpływ na
CR i straty ciążowe).
P
ROGRAMY
P
ROSTAGLANDYNY
U bydła mlecznego najczęściej stosu-
je się PGF
2α
.
Zwykle przy pojedynczej lub wielo-
krotnej iniekcji PGF
2α
lub jej analogów
dochodzi do regresji ciałka żółtego, a ruja
wystąpi w ciągu 2-7 dni (fig. 1).
Ciałko żółte jest wrażliwe na terapię
tylko po 5. lub 16. dniu cyklu, pojedyn-
cza iniekcja prostaglandyn indukuje ruję
u 60-70% krów.
Jeżeli podamy 2 iniekcje w ciągu 11 dni,
ponad 90% krów powinno mieć ruję.
Krowy w
anoestus
oraz z niskim HDR
mogą wpływać na ilość krów odpowia-
dających na PGF
2α
.
Ta terapia nie wpływa na rozwój pęche-
rzyków, a krowy wchodzą w ruję w róż-
nych dniach po iniekcji.
P
ROSTAGLANDYNY
A
KONTROLA
POJAWIENIA
SIĘ
P
RESYNCHRONIZACJA
W
ASPEKCIE
TAI
(T
ERMINOWEJ
S
ZTUCZNEJ
I
NSEMINACJI
)
Odpowiedź na program Ovsynch jest
lepsza, jeżeli krowy owulują po pierw-
szej iniekcji GnRH, dzięki czemu przy
drugiej iniekcji GnRH jest obecny ak-
tywny pęcherzyk dominujący, natomiast
w momencie podania PgF
2α
na jajniku
znajduje się „wrażliwe” (na prostaglan-
dynę) ciałko żółte.
Moreira i wsp. (2001) zastosowali pre-
synchronizację do polepszenia „odpo-
wiedzi” na program Ovsynch. Polegała
ona na dwóch iniekcjach PgF
2α
(w od-
stępie 14-dniowym), przy czym dru-
ga iniekcja prostaglandyny miała miej-
sce 12 dni przed pierwszym podaniem
GnRH. Takie postępowanie przyniosło
poprawę PR, co wskazuje na możliwość
użycia presynchronizacji w celu polep-
szenia płodności.
W
NIOSKI
Kontrola AI z użyciem terapii hor-
monalnej pomaga podnosić HDR oraz
redukować ilość AI w stadach o dużym
odsetku cichych ruj.
W stadach z wyższym (> 60%) HDR ta
metoda może mieć wpływ na efektyw-
ność reprodukcyjną zwierząt.
W przyszłości powinno się zwracać
większą uwagę na CR oraz obniżenie
strat ciąż, który to problem jest obecnie
bardzo znaczący w wielkotowarowej ho-
dowli bydła.
FALI
PĘCHERZYKÓW
W celu poprawy kontroli momentu
rozpoczęcia się rui konieczna jest kon-
trola tzw. fali pęcherzyków: pęcherzyk
dominujący powinien być obecny w mo-
mencie podania PGF
2α
. W tym przypad-
ku ruja wystąpi w ciągu 2-3 dni.
Takie sytuacje umożliwiają precyzyj-
niejsze wykrywanie rui przy odpowied-
nim CR.
W procesie fluktuacji pęcherzyków do-
minujących, większych niż 10 mm średni-
cy z rozwiniętymi receptorami LH w
stra-
tum granulosum
(Ginther et al., 1996), mogą
być one poddawane terapii GnRH, powo-
dującej nagły wzrost LH i owulację.
S
POSOBY
SYNCHRONIZACJI
SYNCHRONIZACJI
RUI
Synchronizacja rui pozwala na prze-
prowadzenie AI przy małej jednakże
kontroli terminu inseminacji i liczby
krów poddawanych temu zabiegowi. Ze
względu na to, że synchronizacja rui nie
przewiduje kontroli owulacji, wykrywa-
nie samej rui jest pożądane w aspekcie
wysokiego wskaźnika HDR.
Piśmiennictwo
1. Ginther O.J., Wiltbank M.C.,. Fricke P.M.,
Gibbons J.R. and Kot K.:
Selection of domi-
nant follicle in cattle
. “Biol. Reproduct.”, 1996,
55:1187-1894.
2. Moreira F., Orlandi C., Risco C.A., Mat-
tos R., Lopez F. and Thatcher W.W.:
Effect
of presynchronization of bovine somatotropin on
pregnancy rates to a timed insemination protocol
in lactating dairy cows
. “J. Dairy Science”,
84:1646-1659.
OWULACJI
Precyzyjna synchronizacja owulacji
pozwala na sztuczną inseminację przy
odpowiednim CR.
30
MONOGRAFIA „ZWIERZĘTA HODOWLANE”
[ Pobierz całość w formacie PDF ]