pozwolmy dzeciom mowic i pisac, nauczanie zintegrowane, badanie umiejętności uczniów klas 3
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Małgorzata Żytko
Pozwólmy dzieciom
mówić i pisać
– w kontekście badań umiejętności językowych
trzecioklasistów
Warszawa 2010
Autor książki: Małgorzata Żytko
Autor opracowania graficznego: Stefan Drobner
Recenzenci: dr hab. prof. UKW Ewa Filipiak,
dr hab. prof. UwB Janina Uszyńska-Jarmoc
Redaktor językowy: Ewa Kowalik.
Wydawca: Centralna Komisja Egzaminacyjna
Warszawa 2010
ISBN 978-83-7400-269-1
2
SPIS TREŚCI
Wstęp
5
Część I.
Psychologiczne i pedagogiczne uwarunkowania rozwoju
języka dziecka
7
Rozdział 1. Rozwój języka dziecka w kontekście teoretycznym 7
1.1 Behawioryzm a opanowanie umiejętności posługiwania się językiem 7
1.2. Przyswajanie języka w teorii lingwistyczno-natywistycznej 8
1.3. Teoria poznawcza a przyswajanie języka 9
1.4. Zdobywanie umiejętności językowych w interakcjach społecznych 10
Rozdział 2. Rozwój języka dziecka w szkole – szanse i zagrożenia
13
2.1. Komunikacja nauczyciel – uczniowie w edukacji początkowej
14
2.2. Model teoretyczny opisujący proces komunikacji na lekcji
nauczyciel konstruktorem „rusztowania” 23
Rozdział 3. Nauczyciel o edukacji językowej w klasach początkowych 26
3.1. Nauczycielskie opinie o celach i metodach edukacji językowej
26
3.2. Nauczycielskie opinie o własnej praktyce edukacyjnej
a szkolna rzeczywistość
32
Część II.
Dzieci użytkownikami języka w szkole
43
Rozdział 4. Rozwój umiejętności pisania
43
Rozdział 5. Dzieci piszą opowiadania
49
5.1. Opowiadanie inspirowane rysunkiem
49
5.2. Kończenie rozpoczętego opowiadania
68
Rozdział 6. Dzieci piszą listy
79
6.1. Pisanie tekstu argumentacyjnego
80
6.2. Rodzaje dziecięcej argumentacji
84
Rozdział 7. Dzieci zadają pytania, wyjaśniają i interpretują
97
7.1. Dzieci zadają pytania
97
7.2. Dzieci interpretują
104
7.3. Dzieci wyjaśniają rozwiązanie problemów
106
Rozdział 8. Sposoby wprowadzania dzieci w proces konstruowania
wypowiedzi – metoda interakcyjnego pisania
110
8.1. Dziecięce pisanie w szkole jako aktywność społeczna
111
8.2. Propozycje ćwiczeń w pisaniu
115
Zakończenie
120
Bibliografia
123
3
4
WSTĘP
Wspomaganie u dzieci rozwoju umiejętności posługiwania się języ-
kiem ojczystym to jedno z najważniejszych zadań szkoły. Szczególnie
znaczące osiągnięcia w tym zakresie mogą mieć dzieci w klasach począt-
kowych. Przychodzą one do szkoły z pewnym zasobem doświadczeń
językowych zdobytych w środowisku rodzinnym, ale zakres tych do-
świadczeń jest zróżnicowany, zależny w dużym stopniu od poziomu
wykształcenia rodziców i potencjału kulturowego domu. Czy szkoła po-
trafi zaspokoić te zróżnicowane potrzeby w zakresie rozwoju języka?
Czy wykorzystuje możliwości dzieci, stwarza warunki do uczenia się
języka poprzez jego używanie w różnorodnych sytuacjach? Czy dzieci
uczą się mówić i pisać poprzez mówienie i pisanie, a nie uczenie się, jak
się mówi, czy jak się pisze?
Prezentowana Państwu książka powstała jako efekt analiz i prze-
myśleń związanych z wynikami badań przeprowadzonych w 2006 i 2008
roku, dotyczących monitorowania umiejętności językowych i matema-
tycznych dzieci kończących klasę trzecia szkoły podstawowej, a więc
pierwszy etap edukacji. Są to badania ogólnopolskie, realizowane w Cen-
tralnej Komisji Egzaminacyjnej a finansowane z Europejskiego Fundu-
szu Społecznego. W 2006 roku objęto nimi prawie 2500 uczniów klas
trzecich szkoły podstawowej oraz 137 nauczycieli, a 2008 roku już
prawie 4800 uczniów i 262 nauczycieli. Poziom umiejętności języko-
wych i matematycznych sprawdzano, wykorzystując specjalnie skon-
struowane do tych badań zestawy testów. Badano również kontekst
umiejętności językowych i matematycznych trzecioklasistów, uwzględ-
niając uwarunkowania związane ze środowiskiem rodzinnym dziecka
oraz szkołą jako instytucją edukacyjną. Szukano między innymi odpo-
wiedzi na pytanie: jakie uwarunkowania szkolne, dotyczące w szczegól-
ności nauczyciela, różnicują poziom osiągnięć szkolnych uczniów. Nau-
czyciele uczestniczyli w badaniach ankietowych, które pozwoliły zebrać
informacje na temat: wykształcenia, drogi do zawodu, opinii o celach
i metodach edukacji językowej i matematycznej w klasach I-III, sposo-
bów motywowania dzieci do uczenia się, a także praktyki edukacyjnej
(wykorzystywane podręczniki, kryteria ich wyboru, napotykane trudnoś-
ci w pracy pedagogicznej).
Badania zrealizowano na reprezentatywnej próbie ogólnopolskiej
uczniów i nauczycieli w czterech środowiskach: wieś, małe miasto,
średnie miasto, duże miasto.
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]