Poetyka - analiza dramatu, Filologia polska, Poetyka
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
PRACA
SEMESTRALNA
ZPOETYKI
Kamilśochowski,rokII,grupaD
Analizadramatu
TadeuszRóŜewicz
Świadkowiealbonaszamała
stabilizacja.
2
Tadeusz RóŜewicz urodził się 9 października 1921 w Radomsku. Polski poeta,
dramatopisarz, prozaik. Jest jednym z najwybitniejszych polskich pisarzy współczesnych.
Jakomłodzieniec,uczęszczałdogimnazjumim.F.Fabianiego,poukończeniuktóregozdał
małą maturę. Następnie zdawał do Liceum Pedagogicznego w Piotrkowie Trybunalskim,
jednakniedostałsiętam,gdyŜniezaliczyłegzaminuześpiewu.Zpowodutrudnejsytuacji
materialnej, w roku 1938 musiał zrezygnować z nauki. W latach 19391943 pracował
fizycznie. Wcielony do Armii Krajowej w latach 19411945, walczył z bronią w ręku.
PonadtobyłredaktoremczasopismapodziemnegoCzynZbrojny.Powojniezdałmaturęistał
sięstudentemhistoriinaUniwersytecieJagiellońskim.Studiówtychnieukończył.Odroku
1968RóŜewiczmieszkaweWrocławiu.JeŜelichodziotwórczość,RóŜewiczdebiutowałjako
poeta w przedwojennej prasie młodzieŜowej. JuŜ pierwszy zbiór jego poezji tj. Niepokój
(1947) zwrócił uwagę wyrazistością prezentowanych doświadczeń wojennych i
nowatorstwemformy.W2000dostałnagrodęNikezatomikMatkaodchodzi.Wpołowielat
70,RóŜewiczbyłkandydatemdonagrodyNobla,jednaknagrodęwtamtymczasieotrzymał
CzesławMiłosz
1
.
Poezję RóŜewicza charakteryzuje pesymizm. Bohaterami jego utworów są ludzie
wyniszczenipsychicznie.Niejestimpotrzebnapoezja.Sąznieczuleninaludzkiecierpienie,
nie potrafią się zainteresować ludzkim Ŝyciem i nieszczęściem. RóŜewicz w swojej
twórczościsięgadojęzykapotocznegoikolokwialnego.Dziękitakiemuzabiegowipowstaje
bardzooszczędnaforma,wktórejjestmałosłów,alesąoneobdarzonebogactwemznaczeń.
JeŜeli chodzi o twórczość dramaturgiczną RóŜewicza, to naleŜy ona do
najwaŜniejszych wydarzeń w tej dziedzinie po wojnie. Dramat twórcy Kartoteki bardzo
często jest określany mianem teatru realistycznopoetyckiego, teatru absurdu. Utwory
dramatyczneRóŜewiczacharakteryzująsięotwartąkompozycją.PrzewaŜniepozbawionesą
ciągłościczasowejiakcji.SceneriatakŜejestumownaiczęstoniemawiększegoznaczenia.
BohaterpojawiasięjakobliŜejnieokreślonaosoba,tzw.„everyman”.
W dalszych rozwaŜaniach na temat twórczości Tadeusza RóŜewicza zajmiemy się
konkretnym dramatem pt. Świadkowie albo nasza mała stabilizacja. Utwór ten powstał w
roku1962iopublikowanyzostałwDialogunr5/62.Pierwszyrazsztukazostaławystawiona
nasceniewroku1964,conastępniezaowocowałoinscenizacjądramatunascenachcałego
świata.
1
Informacjęnatematautorazaczerpniętozserwisuinternetowegowww.wikipedia.pl,oraz
www.eduseek.interklasa.pl
3
DramatŚwiadkowie albo nasza mała stabilizacjajestzłoŜonyztrzechczęści.KaŜda
cześć posiada inną fabułę. Nie są równieŜ ze sobą związane bohaterami, bowiem Ŝadna z
postaciwystępujących wjednejscenie,niepojawiasięwdrugiej.Jedyne cołączytetrzy
elementydramatutotematzanikuwszelkichwartościiwyjałowieniezuczuć.
Wpierwszejczęściautor,zapomocądwójkibohaterów,próbujewyjaśnićjakwygląda
stabilizacja. Bohaterowie, tj. ON i ONA są recytatorami poezji. Recytując starają się
przedstawić cechy owej stabilizacji, na czym ona polega i czym się charakteryzuje.
Wyjaśniająjakimiprawamirządzisięterazświat.Informująnasotymjakmocnopozacierały
sięwszelkiegranice,jakcięŜkoodróŜnićdobroodzła:ON biel nie jest juŜ taka biała, tak
raŜącobiała/ONAczerńniejestjuŜtakaczarna,taknaprawdęczarna.
2
Stabilizacjasprawia,
Ŝe człowiek jest pozbawiony wszelkich wartości, kieruje się wyłącznie kategoriami
materialnymi.Boisię,ŜemoŜetowszystkoutracić,więcnienarzeka,tylkosięztymgodzi.
Pojawia się egoistyczna potrzeba osiągnięcia „świętego spokoju”, która prowadzi do
oszukiwaniasamegosiebie,stwarzaniailuzji,Ŝebytylkoniedostrzeczłategoświata.
3
Drugaczęśćjestzobrazowaniemtego,cowczęścipierwszejrecytująONiONA.W
tej części mamy do czynienia z fizjologią bardzo silnie obecną w dramaturgii RóŜewicza.
Widzimy tutaj parę małŜonków prowadzących oszczędną w słowach i do niczego
nieprowadzącą rozmowę. Co więcej rozmowa ta dotyczy zupełnie błahych i nieistotnych
sprawjaknp.„sparzeniejęzyczkagorącymmleczkiem”.Nieznamyichimion.Wutworzesą
przedstawieni jako KOBIETA i MĘśCZYZNA. Są to typowi przedstawiciele gatunku
ludzkiego. Druga część porusza równieŜ temat relacji międzyludzkich. Przyglądając się
rozmowie, którą prowadzą między sobą, moŜemy wywnioskować, Ŝe pod warstwą
pieszczotliwych i czułych słówek kryje się obojętność i niechęć do drugiej osoby. Para
małŜonkówniepróbujeniczmienićwswoimŜyciuipostępowaniu,bowiembojąsięutraty
tegocojuŜmają.WoląŜyćwnieszczęściuibezpiecznie,niŜŜyćwniepewności.
Wczęścitrzeciej,równieŜmamydoczynieniazdwójkąbohaterów.Tymrazemsąto
męŜczyźni(moŜliwe,Ŝestarsipanowie)nazwani:DRUGIiTRZECI.Podobniejakwczęści
drugiej są to osoby pozbawione wszelkich cech indywidualnych. Siedząc obok siebie
prowadząbezsensownąrozmowę.Ichzwróceniewprzeciwnestronyukazujenamjakbardzo
człowiekjestsamotnyiwyobcowany.ObojętnośćrozmówcówjesttakduŜa,Ŝeniesłuchają
siebie nawzajem. W pewnym momencie TRZECI nawet wstaje i wychodzi, podczas gdy
2
TadeuszRóŜewicz,Świadkowiealbonaszamałastabilizacja,[w.]Teatrniekonsekwencji,Wrocław1979,
s.101.
3
IrenaGórska,DramatjakofilozofiadramatunaprzykładzietwórczościTadeuszaRóŜewicza,Poznań2004,
s.31.
4
DRUGI opowiada o sobie. Ich zachowanie i tematy jakie poruszają w czasie rozmowy
idealniepokazująprocesdehumanizacji.Niereagująnatocosiędziejewokółnich.DRUGI
udaje, Ŝe nie widzi człowieka potrzebującego pomocy. Nawet kiedy ta osoba jest na
wyciągnięcieręki,DRUGInicnierobiwtymkierunku,cowięcejmęŜczyźninarzekają,Ŝe
niktsiętymjeszczeniezajął:DRUGITuchybagdzieśleŜypadlina./TRZECICowłaściwie
robią władze? Gdzie jest opinia społeczna?
4
Próbująprzystosowaćsiędosytuacji,ulegają
temucoichotacza.ŚrodowiskokształtujeichŜycie,anieonisami.Bojąsięzaryzykowaći
wprowadzićjakiekolwiekzmiany:TRZECIApochylićsięniemoŜesz?/DRUGINiemogę./
TRZECICo?/DRUGINiechcemisię.
5
Akcja w dramacie jest ograniczona do minimum. Nie widzimy powiązania
przyczynowoskutkowego, ani chronologicznego. W Ŝadnej ze scen nie zaobserwujemy
punktu kulminacyjnego, ani teŜ rozwiązania akcji. MoŜna stwierdzić, Ŝe Świadkowie albo
nasza mała stabilizacja ma strukturę otwartą. Swobodnie moŜna zmieniać kolejność scen
(moŜepozawyjątkiemczęścipierwszej,którajestjakbywprowadzeniemdoutworu).Akcja
w sumie ogranicza się tylko i wyłącznie do dialogów. Inscenizacja utworu mogłaby być
pozbawionajakichkolwiekruchów(zwyjątkiemczęścitrzeciej,kiedytoTRZECIpostanawia
spróbowaćcośzmienićschodzączesceny).
JeŜelichodziostrukturępostacitodidaskalia,którezazwyczajwsposóbkonkretny
przekazująnamwiedzęorazznakiwizualne
6
obohaterach,tutajograniczająsiętylkodotego
drugiego.Wczęścidrugiejdowiadujemysiętylko,Ŝekobietaubranajestwjasnąwiosenną
suknię, natomiast część trzecia informuje nas tylko o tym, Ŝe dwaj męŜczyźni ubrani są
prawieelegancko.Środkipozasłowneniemówiąnamnicwięcejobohaterach.Jesttobohater
everyman,człowiekrama,wktórąmoŜemywstawićtaknaprawdędowolnąosobęztamtego
pokolenia. Z tekstu właściwego dramatu, równieŜ nie dowiemy się specjalnie niczego
nowego. Poza tym, Ŝe bohaterami są ludzie bez bliŜej określonego wieku, zawodu, czy
profesji. W części trzeciej jeden z bohaterów opisuje swoje zainteresowania, ale są one
zwykłąwymyślonąiabsurdalnąodpowiedziąnapytanie:DRUGI[…]Czymaszjakieśhobby
? / TRZECI Mam. Łowię muchy. Często wstaję o świcie. Nie zdajesz sobie sprawy, jaką
przyjemnościąjestwnaszymrozbitymświeciełowieniemuch.Patrzęgodzinaminaszybęalbo
4
TadeuszRóŜewicz,op.cit.,s.132.
5
Ibidem,s.133.
6
znakiwizualnetj.kostium,ruchsceniczny,sytuacje,gestykaitp.
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]