polish-016-Newsletter, â–ºMidrasz
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
tzivia
From:
Shavei Israel [tzivia@shavei.org]
Sent:
14:43
2009
רבמטפס
07
×™× ×©
וי
To:
tzivia@shavei.org
Subject:
KORZENIE NO.16
KORZENIE
NO. 16
Elul 5769 | Wrzesien 09
Chronmy
zydowskie
dziedzictwo w
Polsce
Michael Freund
Gdanska
synagoga z
powrotem w
zydowskich
rekach
Michael Freund -
Jerusalem Post
SHANA
TOWA!
Droga do
Teszuwy: Wybrac
Prawidlowy
Oltarz
Rabin Yitzchak Rapoport
Baal tszuwa czy
cadyk
Rabin Boaz Pash
SHAVEI ISRAEL
Tszuwa prosto z
serca
Rabin Pinchas
Zarczynski
Trzy Ogniwa
Tzivia Kusminsky
Organizacja Shavei Israel
Chronmy zydowskie dziedzictwo w Polsce
Michael Freund
King George 58, 4to piso
Heichal Shlomo
Prawie osiemdziesiat lat temu dziesiec tysiecy Zyd
w z calej Polski zgromadzilo sie w
Lublinie na jednym z ostatnich wielkich wydarzen poprzedzajacych Holokaust.
Jerusalem 94262,
Israel
24-25 czerwca roku 1930 oficjalnie otwarta zostala Jesziwa Chachmei Lublin. Na
uroczystosc przybyli reprezentanci polskiego rzadu, wojska a takze wielcy rabini i
chasydzcy liderzy.
Tel: +972-2-625-6230.
Fax: +972-2-625-6233.
Ogromna, piecio- pietrowa struktura, posiadajaca wlasna mykwe, piekarnie i burse
polozona byla na hektarze ziemi i kierowana byla przez slynnego Rabina Meira
Szapiro, wizjonera, tw
rce daf jomi ÃŽ systemu studiowania Talmudu kazdego dnia.
Lubelska jesziwa byla jedna z perel sieci wspanialych uczelni talmudycznych
polskiego zydostwa. Na studia do siebie przyciagnela student
w z tak odleglych
miejsc jak Argentyna i Palestyna a jej wymagajacy program mial na celu
1
wyksztalcenie absolwent
w na najwyzszym intelektualnym i duchowym poziomie.
Dziewiec lat p
zniej, jednak, niemiecka inwazja zmusila jesziwe do zamkniecia swych
drzwi a nazisci zamienili ja na kwatere gl
wna swej policji wojskowej. Po zakonczeniu
II Wojny Swiatowej budynek jesziwy zajety zostal przez panstwo polskie i miescila sie
w niej akademia medyczna az do roku 2003, kiedy zwr
cony zostala Zwiazkowi Gmin
Zydowskich.
W niedawno wyremontowanym budynku mieszcza sie obecnie biura i synagoga
malej, ale aktywnej lubelskiej spolecznosci zydowskiej. Odwiedzajac budynek
przemierzalem jej korytarze przepelniony strachem i smutkiem. Latwo bylo sobie
wyobrazic jak dlugie i szerokie korytarze wypelnione byly niegdys studentami z
tomami Talmudu pod pachami lub zwizualizowac sobie zar codziennej modlitwy
mlodych wyznawc
w.
Odwiedz nasza nowa strone
internetowa
www.shavei.org
Jednak halas i rwetes juz dawno ustaly, ustepujac miejsca straszliwej, niepokojacej
ciszy.
Contact us:
tzivia@shavei.org
Wiekszosc student
w jesziwy zamordowanych zostalo podczas Holokaustu, o czym
opowiada mala przejmujaca wystawa fotografii na pierwszym pietrze budynku. Jedna
z fotografii zrobiona zostala podczas otwarcia jesziwy i przedstawia tlum mezczyzn
zgromadzonych przed wejsciem, uczestniczacych w tej niezwyklej uroczystosci.
Patrzac na obraz ten rozpaczliwie jest uswiadomic sobie, ze wiekszosc z nich zostalo
prawdopodobnie pochlonietych przez ogien nie wiecej jak dekade p
zniej.
Przewodniczacy:
Michael Freund
Rabin:
Eliahu Birnbaum
Mimo wszystko, pomimo rozdzierajacej serce przeszlosci, jaka budynek ten
przywoluje, kontynuuje on byc waznym elementem edukacyjnym dla mlodych Zyd
w.
Podczas mojej wizyty zobaczylem grupe siedemdziesieciu pieciu zydowskich
dziewczat ze szk
l srednich we Francji, zwiedzajaca budynek. Wiele z nich
przystanelo, by wyrecytowac psalmy przed aron ha kodesz, podczas gdy inne
wsluchiwaly sie w mowe rabina, kt
ry wyjasnial im wspaniala historie polskich Zyd
w.
ViceDyrektor:
Edith Blaustein
Redaktorka wydania:
Tzivia Kusminsky
Gdybym tylko uwazniej uczestniczyl w lekcjach francuskiego podczas wlasnej nauki w
liceum, moze m
glbym lepiej zrozumiec uwagi nauczyciela, jednak z twarzy uczennic
odczytac moglem, ze doswiadczenie to odciskalo sie na nich sladem.
Tlumaczyla:
Daniela Malec
Owe kr
tkie odwiedziny uswiadomily mi dlaczego tak wazne jest by zachowac gl
wne
miejsca historyczne zwiazane z zydowska historia w Polsce ÃŽ ze wzgledu na uczczenie
i podtrzymanie dziedzictwa przeszlosci, a takze na edukacje i inspiracje dla
przyszlych pokolen Zyd
w i nie- Zyd
w.
Wedlug Moniki Krawczyk, dyrektor osadzonej w Warszawie Fundacji Ochrony
Dziedzictwa Zydowskiego (
www.fodz.pl
), w Polsce znajduje sie ponad milion sto
tysiecy zydowskich cmentarzy, 200 bylych synagog i niezliczona ilosc innych miejsc
zwiazanych z zydowska historia.
Niekt
re z wyzej wymienionych zostaly wspaniale odnowione, jak na przyklad
budynek jesziwy w Lublinie i slynna, barokowa w stylu, synagoga w Lancucie, jednak
wiele innych pilnie potrzebuja naprawy.
W innych przypadkach wiele budynk
w bedacych oryginalnie synagogami i waznymi
zydowskimi instytucjami, przejetych przez wladze odartych zostalo ze swej
zydowskiej przeszlosci, nie znajdziemy tam nawet zadnej tablicy czy innej formy
informujacej o tym, jaka funkcje pelnil budynek ten w przeszlosci. Przyczynia sie to
do tego, ze mlodzi Polacy zapominaja o historii wlasnego kraju i o tym, jak istotna
role pelnili tam kiedys Zydzi
Nie mozemy na to pozwolic. Tym, kt
rzy zgineli winni jestesmy wszelkich dzialan,
2
 kt
re zachowaja pamiec o nich i pamiec o spolecznosciach w kt
rych zyli.
Dnia 22 czerwca, podczas wizyty w miescie Przemysl, polozonym w poludniowo-
wschodniej czesci kraju, wzialem udzial w poruszajacej uroczystosci dotykajacej
dokladnie wyzej om
wionego tematu. Na zewnetrznej scianie budynku, sluzacego
jako synagoga dla okolo dwustu tysiecy Zyd
w zamieszkujacych Przemysl przed
wojna odslonieta zostala tablica pamiatkowa w jezyku polskim, angielskim i
hebrajskim, podkreslajac ich wklad w rozw
j miasta.
Podczas uroczystosci, w kt
rej udzial wzieli nowy ambasador Izraela w Polsce, Zvi
Rav-Ner, a takze reprezentant Konsulatu USA w Krakowie, czlonek polskiego
parlamentu pochodzacy z Przemysla powiedzial zebranemu tlumowi, ze nie
uswiadamial sobie dotad rozmiar
w zydowskiej obecnosci w rejonie ani nawet tego,
ze budynek ten byl swego czasu szulem.
I pomimo, ze Zydzi stanowili prawie 30 % populacji miasta przed II Wojna Swiatowa,
ta skromna tablica jest pierwszym namacalnym i publicznym upamietnieniem ich
kilkusetletniej obecnosci w miescie. Miejmy nadzieje, ze wkr
tce bedziemy mieli
okazje zobaczyc wiecej podobnych swiadectw pamieci.
W zwiazku z tym, ze 60-70 % aszkenazyjskich Zyd
w wywodzi swe pochodzenie z
Polski, sprawa ta dotyka wielkiej liczby czlonk
w diaspory i zydostwa izraelskiego.
Wiele mozna zrobic, by poprawic obecna sytuacje ÃŽ od naciskania polskich wladz w
celu zwrotu zydowskiej gminnej wlasnosci do pomocy organizacjom takim jak
fundacja Moniki Krawczyk, zajmujacym sie restauracja i ochrona materialnego
dziedzictwa historii zydowskiej w regionie.
Istotne w tym wszystkim jest by podjac dzialania, kt
re naprawia czesc zla
uczynionego naszemu ludowi. Nie jestesmy w stanie, oczywiscie, zmienic przeszlosci.
Mozemy jednak ÃŽ a nawet musimy- dokonac sprawiedliwosci.
aby przeczytac caly artykul, kliknij tutaj
Gdanska synagoga z powrotem w zydowskich rekach
Michael Freund - korespondent Jerusalem Post
The Jerusalem Post, 2 wrzesien,2009
Gdansk, Polska - w gescie ciezkim od symboliki, jedyna przetrwala synagoga miasta
Gdansk oddana zostala lokalnej spolecznosci zydowskiej, po jej
wczesnym
odrestaurowaniu. Otwarcie budynku mialo miejsce w 70 rocznice wybuchu II Wojny
Swiatowej.
"To wyjatkowy dzien", powiedzial Jerusalem Post Michal Samet, przewodniczacy
Gminy Zydowskiej w Gdansku. "Jestesmy szczesliwi, ze synagoga do nas powrocila.
Mimo, ze synagoga zostala zwrocona na wlasnosc Gminie Zydowskiej w 2001 roku,
wiekszosc przestrzeni budynku byla zajeta dotad przez uzytkujaca ja akademie
muzyczna. Na potrzeby spolecznosci ÃŽ organizacja modlitw i innych wydarzen Gminy,
pozostalo jedynie male skrzydlo budynku.
Akademia muzyczna przeniosla sie jednak u poczatku zeszlego tygodnia, wraz z
rozpoczeciem nowego roku szkolnego, otwierajac tym samym mozliwosc, by
zydowska spolecznosc odzyskala pozostala przestrzen, a w niej miedzy innymi
3
 miejsce, w ktorej stala niegdys oryginalna sala modlitewna.
Wybudowany w roku 1927 w gdanskiej dzielnicy Wrzeszcz, oddalony jedynie 3
kilometry od centrum miasta, szul stal sie znany pod nazwa Nowa Synagoga.
W roku 1938 synagoga zostala czesciowo zniszczona przez Niemcow, po wojnie
natomiast polskie wladze uzytkowaly budynek jako magazyn do przechowywania
mebli.
Okolo 100 osob jest zarejestrowanych obecnie jako oficjalni czlonkowie gdanskiej
Gminy Zydowskiej, powiedzial Samet, jednak uwaza sie ze wielu wiecej mieszka w
okolicy, badz nieswiadomych swego pochodzenia lub zyjacych w obawie przed ich
ujawnieniem.
Samet dodal, ze cotygodniowe nabozenstwa Szabatowe prowadzone sa w malym beit
midrasz, lub w sali edukacyjnej, w budynku mieszczacym rowniez biuro Gminy i
jadalnie.
Synagoga z zewnatrz jest jeszcze wyraznie zniszczona, a duza czesc wnetrza zostala
przebudowana w stylu panujacym za ery konunizmu.
Duze fundusze potrzebne wiec beda na renowacje budynku, ktory, jak ma nadzieje
Samet, bedzie sluzyl jednoczesnie za centrum zycia zydowskiego jak i za miejsce,
gdzie lokalna spolecznosc niezydowska moze dowiedziec sie wiecej na temat
bogatego dziedzictwa polskich Zydow.
"Gdansk to wyjatkowe miejsce i miesci sie w nim jedyna wciaz stojaca synagoga w
tej czesci Polski", dodal Samet. 'Jest to nasza odpowiedzialnosc ÃŽ musimy ja
zachowac."
aby przeczytac caly artykul, kliknij tutaj
Droga do Teszuwy: Wybrac Prawidlowy Oltarz
Rabin Yitzchak Rapoport
Zaczyna sie teraz miesiac Elul. Miesiac teszuwy i przygotowania sie do Rosz HaSzana
i Jom Kipur. Kazdy chyba czlowiek, kt
ry sie zabiera za teszuwe zastanawia sie jak ja
prawidlowo dokonac. Paraszat Szoftim daje nam pewna wskaz
wke dotyczaca
odpowiedzi na to pytanie. Tora m
wi (Ks. Powt
rzonego Prawa 16:20-22):
áO sprawiedliwosc masz zabiegac, zebys pozostal przy zyciu i wzial w posiadanie
ziemie, kt
ra ci daje Haszem, tw
j B-g. Nie wolno ci zasadzic sobie zadnego drzewa,
by stanowilo swiety pal obok oltarza Haszem, twego B-ga, kt
ry sobie zbudujesz. Nie
wolno ci tez postawic sobie swietego slupa, rzeczy, kt
rej Haszem, tw
j B-g,
nienawidzi.Ñ
W miejscu tym musimy sie najpierw zastanowic nad tym silnym rozr
znieniem, kt
re
wprowadza Tora pomiedzy aszera - drzewo uzywane dla balwochwalstwa; oraz
macewa Î slup uzywany jako oltarz. Aszera jest po prostu zabroniona slowami áNie
wolno ci.....Ñ, natomiast oltarze typu macewa nie tylko zabronione sa przez Tore, lecz
mowa jest tez o tym, ze Haszem takiego rodzaju oltarza nienawidzi! Nienawisc to
bardzo silne slowo. Dlaczego jest ono tutaj uzywane?
Sprawa robi sie jeszcze bardziej skomplikowana, kiedy wezmiemy pod uwage fakt, ze
nasi praojcowie i liderzy jak np. Mosze i Jaakow budowali wlasnie takie oltarze, jak
macewot! Na temat Mojzesza czytamy w Ksiedze Wyjscia 24:4: áTotez Mojzesz spisal
wszystkie slowa Haszem. Potem wstal wczesnie rano i u podn
za g
ry zbudowal oltarz
4
oraz dwanascie slup
w (macewot) odpowiadajacych dwunastu plemionom Izraela.Ñ
Budowanie przez Jaakowa oltarza typu macewa jest jeszcze bardziej podkreslone:
áWstal wiec Jaakow wczesnie rano i wzial kamien, kt
ry tam sluzyl mu za podgl
wek,
i postawil go jako slup (macewa), i polal go z wierzchu oliwa. Ponadto nadal temu
miejscu nazwe Beit El; lecz poprzednio owo miasto nazywalo sie Luz. I Jaakow zlozyl
slub, m
wiac: "Jesli B-g dalej bedzie ze mna i naprawde bedzie mnie strzegl na tej
drodze, kt
ra ide, i da mi chleb do jedzenia i szaty do ubrania sie, i wr
ce w pokoju
do domu mego ojca, to Haszem okaze sie moim B-giem. A ten kamien, kt
ry
postawilem jako slup (macewa), stanie sie domem B-ga, ze wszystkiego zas, co mi
dasz, bede ci oddawal dziesiata czesc".Ñ
Jak to moze byc, ze tacy giganci jak Jaakow i Mosze budowali macewot a nam jest to
przez Tore zabronione? Raszi, nasz komentator Tory par excellence tlumaczy, ze
oltarze typu macewa byly pierwotnie dozwolone jednak p
zniej, od momentu tej
parszy, zostaly zabronione. Musimy sie zastanowic dlaczego.
Aby odpowiedziec sobie na pytanie ádlaczegoÑ musimy zrozumiec, jaka jest r
znica
pomiedzy tym rodzajem oltarzu, kt
ry stal w swiatyni, a wiec byl dozwolony -
mizbeach; a oltarzem typu macewa, o kt
rym mowa w parszy Szoftim i kt
re jest od
tej chwili zabroniony. R
znica jest bardzo prosta. Oltarze typu macewa zrobione sa z
jednego kamienia, z wielkiego kamienia, znalezionego przez czlowieka,
wykorzystanego przez czlowieka na oltarz. Mizbeach, natomiast, jest oltarzem
zbudowanym z wielu kamieni. Z wielu malych kamieni, z kt
rych czlowiek, w jakis
spos
b, buduje wieksza calosc. R
znica pomiedzy oltarzem jednokamiennym a
oltarzem zbudowanym z wielu kamieni symbolizuje r
znice pomiedzy stosunkiem, jaki
posiadali do B-ga wyjatkowi ludzi, tacy jak Jaakow i Mosze oraz stosunek do B-ga,
jaki nakazany jest wszystkim Zydom od momentu B-g pokazuje sie w Torze. Ludzie
wyjatkowi, jak Jaakow i Mosze, widzieli B-ga wszedzie. Oni jakby ánie widzieliÑ
wielkosci kamienia, lecz tylko áwielkoscÑ B-ga. Nam jednak ciezej byloby nie pomylic
sie pomiedzy jednym a drugim, nie pomylic sie, co do áwielkosciÑ i dlatego
zabronione jest nam wykonywac jednokamiennych oltarzy. Poniewaz wielokamienne
oltarze sami musimy z czesci zbudowac, rozumiemy lepiej przez to, ze oltarze lub
cokolwiek z materii to tylko narzedzia do sluzby B-gu a B-g sam jest jakby zupelnie
poza przestrzenia i poza czasem. Jak m
wil prorok Zecharia (4:6): áTakie jest slowo
Haszem do Zerubawela: Nie dzieki mocy ani dzieki sile, lecz dzieki mojemu duchowi
to sie stanie - m
wi Haszem.Ñ Moze dlatego Tora m
wi o tym, ze Haszem nienawidzi
oltarzy typu macewa. Czlowiek, kt
ry poswiecilby czas aby znalezc jakis specjalny
kamien na oltarz, w ten spos
b powiedzialby, tak jakby, ze ten kamien jest w pewien
spos
b bardziej boski niz inny kamien, w ten spos
b ograniczylby obecnosc B-ga do
czegos materialnego (chas wechalila).
R
znica pomiedzy wielokamiennym oltarzu mizbeach a jednokamiennym oltarzu
macewa uczy nas tez czegos waznego o teszuwie. Czlowiek, kt
ry chce zblizyc sie do
B-ga musi zrozumiec, ze zblizenie sie do B-ga jest jak chodzenie droga, na kt
rej
mozna isc wylacznie krok za krokiem a droga ta jest wieczna. Z jednej strony nie
mozna zostac cadykiem z dnia na dzien, z drugiej zas strony nie wolno nigdy osiasc
na laurach i przestac podejmowac kolejne kroki do przodu. Swa relacje z B-giem
trzeba budowac w ten sam spos
b, jak buduje sie wielokamienny oltarz mizbeach ÃŽ
kamien za kamieniem. Czesto ludzie tlumacza, ze powodem, dla kt
rego nie pr
buja
zblizac sie do B-ga jest to, ze áza duzoÑ albo áza ciezkoÑ. Faktem jest, ze jesli chce
sie to wszystko zrobic na raz bedzie to faktycznie i áza duzoÑ i áza ciezkoÑ. Podobnie
jak jednokamienny oltarz, kt
ry juz od 3300 lat zabroniony jest do uzywania.
Zrobienie teszuwy jest zwiazane z wybraniem prawidlowego oltarza ÃŽ ze
zrozumieniem, ze moje zycie jest moim oltarzem oraz ze oltarz ten budowac musze
jak nakazuje mi Tora: wielokamienny mizbeach a nie jednokamienna macewa. Zycze
wszystkim duzo powodzenia.
Szana towa,
Rabin Rapoport
5
Â
[ Pobierz całość w formacie PDF ]