Polscy pracownicy na rynku pracy, różne prace
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ISS
Instytut Studiów Społecznych Institute for Social Studies
Uniwersytet Warszawski * Warsaw Universtiy
Seria: PRACE MIGRACYJNE,
nr 57
Polscy pracownicy na rynku pracy
Unii Europejskiej
na przełomie wieków
Wojciech Łukowski
Grudzie
2004
________________________________________________________________
ISS is affiliated with the Institute for Social Research at the University of Michigan, Ann Arbor
2
O
rodek Bada
nad Migracjami
Instytut Studiów Społecznych UW
Stawki 5/7
00–183 Warszawa
Tel.: 48+22+8315153
Fax: 48+22+8314933
www.iss.uw.edu.pl
issinfo@samba.iss.uw.edu.pl
Seria: PRACE MIGRACYJNE, nr 57
Polscy pracownicy na rynku pracy
Unii Europejskiej
na przełomie wieków
Wojciech Łukowski
©
Copyright by
Instytut Studiów Społecznych UW
grudzie
2004
3
Poni
szy tekst został przygotowany w oparciu o wyniki bada
przeprowadzonych w latach 2002-2004 w ramach projektu finansowanego przez
Komitet Bada
Naukowych
Polscy pracownicy na rynku pracy Unii
Europejskiej na przełomie wieków. Konsekwencje ekonomiczne i społeczno –
kulturowe procesów integracji polskiego rynku pracy z rynkiem pracy Unii
Europejskiej
(grant nr: 2H02E 075 22). Tekst ten jest syntez
raportów
opracowanych przez zespół O
rodka Bada
nad Migracjami Instytutu Studiów
Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego w składzie: Wojciech Łukowski
(kierownik projektu), Barbara Dietz, Maciej Duszczyk, Agnieszka Fihel, Ewa
Ja
wi
ska, Paweł Kaczmarczyk, Agnieszka Kalita, Ewa K
pi
ska, Joanna
Korczy
ska,
El
bieta
Ku
ma,
Ewa
Matejko,
Marek
Okólski,
Łukasz
Tanajewski.
4
Spis tre
ci
Wprowadzenie............................................................................................................................ 5
1. Popytowe uwarunkowania migracji zarobkowych – przypadek migracji sezonowych z
Polski do Niemiec ...................................................................................................................... 7
2. Sezonowe migracje pracownicze w
wietle polsko-niemieckiej umowy bilateralnej ......... 12
3. Polscy pracownicy sezonowi w opinii niemieckich pracodawców...................................... 14
4. Dzie
codzienny polskiego pracownika sezonowego zatrudnionego w rolnictwie
niemieckim ............................................................................................................................... 15
5. Polska mapa migracji sezonowych....................................................................................... 15
6. Aktywno
ekonomiczna migrantów sezonowych na polskim rynku pracy ....................... 17
7. Mobilno
zawodowa i terytorialna pracowników sezonowych.......................................... 20
8. Kobiety i m
czy
ni w migracjach sezonowych z Polski do Niemiec ................................ 23
9. Znaczenie migracji sezonowych dla migrantów, ich rodzin i społeczno
ci wysyłaj
cych.. 24
10. Społeczny sens migracji sezonowych ................................................................................ 28
11. Legalne migracje sezonowe z Polski do Niemiec i Francji. Co wynika z analizy
porównawczej? ........................................................................................................................ 31
12. Migracja sezonowa jako strategia działania w kontek
cie sytuacji na polskim i
hiszpa
skim rynku pracy.......................................................................................................... 33
13. Migracje Polaków do Belgii: o mo
liwo
ciach i barierach wychodzenia z nielegalno
ci..34
14. Postrzeganie członkostwa Polski w Unii Europejskiej oraz szans na uzyskanie pracy za
granic
przez polskich pracowników sezonowych w kontek
cie pogl
dów ogółu
społecze
stwa ........................................................................................................................... 37
Wnioski praktyczne .................................................................................................................. 38
Bibliografia............................................................................................................................... 40
5
Wprowadzenie
Podstaw
analiz poni
szego badania był sonda
na próbie 800 osób, wylosowanej z
zawieraj
cej 574 000 adresów bazie osób wyje
d
aj
cych do pracy sezonowej do Niemiec w
latach 1998-2000. Baza ta tworzona była w ramach działaj
cego do 2002 roku Krajowego
Urz
du Pracy. Zrealizowali
my równie
badania jako
ciowe - jedno w mie
cie poło
onym w
województwie kujawsko-pomorskim, a drugie w województwie lubelskim.
Przeprowadzili
my 27 wywiadów z migrantami sezonowymi do Niemiec. Zrealizowanych
zostało równie
17 wywiadów w jednym z powiatów województwa warmi
sko-mazurskiego
z kobietami migruj
cymi sezonowo do Hiszpanii. Przeprowadzone zostały równie
wywiady
z niemieckimi pracodawcami, zatrudniaj
cymi pracowników sezonowych z Polski.
Korzystali
my tak
e z wiedzy lokalnych ekspertów, lokalnej i krajowej prasy oraz z
ró
norodnych danych o charakterze urz
dowym i statystycznym. Wa
ny punkt odniesienia
stanowiły wcze
niejsze badania prowadzone zarówno w Polsce i w Niemczech.
Koncentrowali
my si
na migracji sezonowej do Niemiec. W pełni uzasadniała to
skala wyjazdów do tego kraju, si
gaj
ca 300 000 osób rocznie.
aden inny kraj nie korzysta
na tak
skal
z polskich pracowników sezonowych. Poza zasi
giem naszych zainteresowa
pozostały inne grupy pracownicze. S
dzili
my jednak,
e wła
nie koncentracja na jednej
grupie (wymuszona tak
e ograniczonymi
rodkami), przyniesie pogł
bion
wiedz
w tej
wła
nie kwestii.
Nie bez znaczenia był równie
taki argument,
e OBM ISS UW zajmował si
intensywnie w ostatnich latach migracj
nie rejestrowan
, zasilaj
c
w zasadzie niemal
wył
cznie drugorz
dny segment rynku pracy. Zagadnienie to zostało przez nas
wszechstronnie rozpoznane, o czym
wiadczy mi
dzy innymi syntetyzuj
ca ksi
ka pod
redakcj
Ewy Ja
wi
skiej i Marka Okólskiego (2002)
Ludzie na hu
tawce. Migracje miedzy
peryferiami Polski i Zachodu.
Nic nie wskazuje na to, aby opisany stan rzeczy ulegał jakim
gwałtownym zmianom po wej
ciu Polski do Unii Europejskiej. Co znamienne, nie ujawnił si
wyra
ny trend do legalizowania własnego pobytu.
Migracje sezonowe stanowi
bez w
tpienia stały element procesów migracyjnych
zachodz
cych mi
dzy Polsk
a krajami Unii Europejskiej. Mo
na chyba nawet mówi
o
pewnym rodzaju wzajemnego uzale
nienia. Z jednej strony, trudno byłoby obej
si
zachodnioeuropejskim pracodawcom bez taniej, stosunkowo mało wymagaj
cej nie
aspiruj
cej do szukania mo
liwo
ci dłu
szego pobytu w kraju przyjmuj
cym siły roboczej. Z
drugiej strony za
dochody uzyskiwane z migracji stanowi
wa
ny element bud
etów
domowych, pozwalaj
na zaspokojenie cz
sto głównie elementarnych potrzeb.
Zyski płyn
ce z tego uzale
nienia mierzone w krótkim okresie czasu, na przykład po
ka
dym sezonie, z pewno
ci
przewy
szaj
koszty. Działalno
gospodarcza
zachodnioeuropejskich firm czy gospodarstw rolnych przynosi godziwe dochody, a polscy
pracownicy sezonowi dysponuj
rodkami, które mog
przeznaczy
na wa
ne dla siebie cele -
remont mieszkania, zakup szkolnych podr
czników, kupno samochodu, spłata długów czy
egzystencjalne przetrwanie przez pozostałe miesi
ce w roku.
Gdy jednak patrzymy na problem w dłu
szej perspektywie czasowej, wtedy oprócz
tych korzy
ci wyra
niej dostrze
emy nie tylko zyski, ale równie
koszty, które wi
si
z
sezonowym rodzajem w
drówek pracowniczych. Kontrola nad podejmowanymi działaniami
dotyczy zazwyczaj ich bezpo
rednich okoliczno
ci. A im bardziej s
one odległe w czasie,
[ Pobierz całość w formacie PDF ]