Pomerania Styczen 2014, Pomerania – miesięcznik społeczno-kulturalny
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->CENA 5,00 ZŁ (w tym 5% VAT)NR 1 (472) STYCZEŃ 2014MIESIĘCZNIK SPOŁECZNO-KULTURALNYROK ZAŁOŻENIA 1963www.miesiecznikpomerania.plÒstatné òddzãkòwanié z prof. SynakãBarwy Kaszub w Filharmonii KaszubskiejXIX Zjazd Delegatów ZK-PÒstatné òddzãkòwanié…21 gòdnika 2013 r. rzmë lëdzy towarzëłë prof. Brunowi Synakòwiw Jegò òstatny drodze. Nôprzód w òliwsczi katédrze,a pózni na gduńsczim smãtôrzu Srebrziskò jesmë sãòddzãkòwelë z tim wiôldżim sënã kaszëbsczi zemi.12341. Prof. Synak òstatny rôz w òliwsczi katédrze.2. Wnetka 40 staniców z całégò Pòmòrzô pòjawiło sã na pògrzebieProfesora.3. Kómpaniô Wòjnowi Marinarczi prowadzëła smùtną procesjãna smãtôrz.4. To wielka satysfakcja spotkać kogoś takiego na swojej drodze– gôdôł ò B. Synakù przédnik pòlsczégò rządu Donald Tusk.5. Abp Gòcłowsczi sëpie grużlã zemi na zark profesora Synaka.5Òdj. jb, dmNumer wydano dzięki dotacji Ministra Administracji i Cyfryzacjioraz Samorządu Województwa Pomorskiego.Dofinansowano ze środków Miasta GdańskaW NUMERZE:3 A z projektã kòncertu „Kaszëbsczé farwë”bëło tak...Tómk Fópka4 Nowe barwy „kaszubskiej muzyki”Sławomir Bronk6 O Filharmonii Kaszubskiejz Jolantą Rożyńską rozmawia Tomasz Fopke8 XIX Zjôzd Delegatów K-PZ w òbiektiwie9 Kierunek przyszłośćŁukasz Grzędzicki11 Profesorze, Bóg zapłac!14 Odrobiona lekcja?Krzysztof Korda16 Córka niezwykłych ludziStanisław Salmonowicz18 Piesniô – zdënk słowa i mùzycziTómk Fópka20 Pociąg do Helu opóźniony o kilka miesięcySławomir Lewandowski22 Chłopiec z Lisiej GrobliMarek Adamkowicz24 Ks. Jan Müller CRLeszek Molendowski27 Profesor z Krakowa na Kaszubach (część 1)Tadeusz Linkner30 Kolekcja Amrogowicza (część 2)Rajmund Knitter32 Z Wilna na Kaszubyze Zbigniewem Szymańskim rozmawiająMiłosława i Sławina Kosmulskie35 Òficér (dzél 3)Jerzi Hoppe39 Ùczba 29. Bògùsłôw X WiôldżiRóman Drzéżdżón, Danuta PiochI–VIII NAJÔ ÙCZBA41 Cuda, cuda w stajeneczceMarta Szagżdowicz42 Avalon (część 15)Jacek Borkowicz43 Sësznik tińturd44 100 lat parafie w Bòrowim MłinieAndrzéj Kraùze, Tomôsz Lidzbarsczi46 Pomieszane z poplątanym, czyli polityczneciekawostkiBogusław Breza48 Nadzwëkòwi kaszëbsczi chùrELSKI50 Rok spokojnego słońcaKazimierz Ostrowski50 Rok pòkójnégò słuńcaTłom. Hana Makùrôt52 Gdzie zaczyna się niebo…Maria Pająkowska-Kensik54 Listy56 Z drugiej ręki57RehabilitacjôiSzlachcónczi...Red.58 Milczący głos samotnych pruskich szlachcianekMagdalena Izabella Sacha60 Dramaturgiô Annë Łajming.Dzél 1: Tematë i kònwencjeDaniel Kalinowski, tłom. Bòżena Ùgòwskô62 Lektury68 Nie żëje Daniél CzapiewscziKS69 Całe życie dla ToruniaWojciech Szramowski70 Działo się w styczniu71 Bògati wieczórRed.71 Hej kolanda, kolanda!Zyta Wejer72 Kùrón w akcjeAna Glëszczińskô73 Knégòbùs Radia KaszëbëAJ74 Klëka78 Działo się w Gdańsku79 Ksawér, to je ò wiatrachTómk Fópka80 Chòc rôz…Rómk DrzéżdżónkPOMERANIASTËCZNIK 2014Od redaktoraOstatnie tygodnie 2013 roku obfitowały w ważne dlaPomorza wydarzenia. Niestety, również smutne. 18grudnia zmarł prof. Brunon Synak, prezes ZrzeszeniaKaszubsko-Pomorskiego, naukowiec, samorządowiec.Wielu mieszkańców naszego regionu weszło na „swo-ją kaszubską stegnę” właśnie dzięki niemu. Czujemysmutek i pustkę. Śp. profesor Synak zostawił po sobiewiele ważnych słów i dokonań, a przede wszystkimprzykład pięknego życia, oddanego „tatczëznie” i lu-dziom.Łatwiej głosić hasła, trudniej świadczyć– mó-wił krótko przed śmiercią do ks. abpa Tadeusza Gocłowskiego, ale BrunonSynak na głoszeniu haseł nie poprzestawał. Tym większy żal, że nie ma gojuż z nami.A przecież jeszcze 30 listopada przemawiał do zebranych na XIX ZjeździeDelegatów ZK-P. Wtedy nikt nie myślał, że będzie to swoiste ostatnie poże-gnanie Profesora z działaczami kaszubsko-pomorskimi.Na owym Zjeździe wybrano na nową kadencję prezesa Zrzeszenia. Kolejne3 lata będzie rządził tą organizacją Łukasz Grzędzicki. Jakie są jego planyi jakie zadania stawia przed sobą i całym ZK-P, pisze w tym numerze „Po-meranii”.I jeszcze o radosnym wydarzeniu, które miało miejsce w Fiharmonii Ka-szubskiej w Wejherowie. Koncert pieśni kaszubskich oraz prawykonanie„Pieśni fonemicznych” wysłuchane przez kilkaset osób nie tyko z Pomorza,to przykład tego, że kaszubszczyzna w „pałacach” ma się coraz lepiej. Żebytylko teraz chciała wrócić do zwykłych kaszubskich domów…ADRES REDAKCJI80-837 Gdańskul. Straganiarska 20–23tel. 58 301 90 16, 58 301 27 31e-mail: red.pomerania@wp.plREDAKTOR NACZELNYDariusz MajkowskiBogumiła CirockaZASTĘPCZYNI RED. NACZ.ZESPÓŁ REDAKCYJNYDanuta Pioch (Najô Ùczba)(WSPÓŁPRACOWNICY)KOLEGIUM REDAKCYJNEEdmund Szczesiak(przewodniczący kolegium)Andrzej BuslerRoman DrzeżdżonPiotr DziekanowskiAleksander GoskWiktor PeplińskiTomasz Żuroch-PiechowskiTŁUMACZENIANA JĘZYK KASZUBSKIHanna MakuratKarolina SerkowskaBożena UgowskaDariusz MajkowskiPRENUMERATAPomerania z dostawą do domu!Koszt prenumeraty rocznej krajowej z bezpłatną dostawą do domu: 55 zł. W przypadku prenumeratyzagranicznej: 150 zł. Podane ceny są cenami brutto i uwzględniają 5% VAT.Zamawiający roczną prenumeratę obejmującą co najmniej 6 miesięcy 2014 roku otrzymająjedną z atrakcyjnych książek.Listę pozycji do wyboru prezentujemy w tym numerze na stronie 19. Książki wyślemy we wrześniu2014 roku.Aby zamówić roczną prenumeratę, należy•dokonać wpłaty na konto: PKO BP S.A. 28 1020 1811 0000 0302 0129 35 13, ZG ZKP, ul. Straganiarska20–23, 80-837 Gdańsk, podając imię i nazwisko (lub nazwę jednostki zamawiającej) oraz dokładnyadres•zamówić w Biurze ZG ZKP, tel. 58 301 90 16, 58 301 27 31, e-mail: red.pomerania@wp.pl•Prenumerata realizowana przez RUCH S.A: zamówienia na prenumeratę (...) można składać bez-pośrednio na stronie www.prenumerata.ruch.com.pl. Ewentualne pytania prosimy kierować naadres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl lub kontaktując się z Infolinią Prenumeraty pod numerem:22 693 70 00 – czynna w dni robocze w godzinach 7–17. Koszt połączenia wg taryfy operatora.Filharmonia Kaszubska w WejherowieFot. Bartosz Makowskiwww.makowski.coFOT. NA OKŁADCEZarząd GłównyZrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego80-837 Gdańskul. Straganiarska 20–23DRUKARNIA WLWYDAWCADRUKRedakcja zastrzega sobie prawoskracania i redagowania artykułóworaz zmiany tytułów.Za pisownię w tekstach w języku kaszubskim,zgodną z obowiązującymi zasadami,odpowiadają autorzy i tłumacze.Redakcja nie ponosi odpowiedzialnościza treść ogłoszeń i reklam.Wszystkie materiały objęte sąprawem autorskim.2POMERANIASTYCZEŃ 2014TEMAT MIESIĄCAA z projektã kòncertu„Kaszëbsczé farwë” bëło tak...Zazwòniła do mie, jakno wiceprzédnika Kaszëbskò-Pòmòrsczégò Zrzeszeniô, Ana Dunst – direk-torka zrzeszeniowi wëdôwiznë – i gôdô, że minyster kùlturë ògłosył kònkùrs na kómpòzytorsczézamówienia.TÓMK FÓPKAprzërôczony òstelë młodi a òstro w górãjidący spiéwôcë: Mariô Malënowskô(sopran) i Rafôł Kùcharsczi (baritón),i téż ùznóny ju: Aleksandra Kùcharskô--Szefler (sopran) a Jack Szëmańsczi (tenór).Kameralnô Òrkestra Progress pòd przéd-nictwã Szëmóna Mòrësa a chór Tutti e soloWiktorie Batarowsczi bëlë mòcnym spòd-lim kòncertu.Òd ùdbë...Karól Nepelsczi, pòchòdzący z Redë,ùczéń Krësztofa Penderecczégò, òd razumie przëszedł do głowë. Ju doswiadczo-ny na kaszëbsczim pòlu – zrobił kòl 20instrumentalnëch aranżacjów dzecnëchpiesniczków i pôrã òrkestrowëch, co bëłëwëkònóné w Bôłtëcczi Filharmónii na50-lecé Kaszëbskò-Pòmòrsczégò Zrzesze-niô. Òd tegò wëdarzeniô z 2006 rokù nickpòdobnégò na taką skalã sã nie przëtra-fiło Kaszëbóm. I tak jak tej, zaprosył jemdo radë a wespółdzejaniô Witosławã Fran-kòwską, chtërna jak wiedno, chãtno pòdze-lëła sã swòjim wielelatnym doswiôd-czenim w òrganizacji i warkòwima ùmie-jãtnoscama mùzycznyma. Dzãka temù,pózni, całi kòncert miôł „rãce a nodżi”,żlë jidze ò jegò bùdowã i wëkònôwców.Minysterialné zamówienié pòdskôcëłobò wej Zrzeszenié do zrëchtowaniôwiãkszégò kòncertu. Jegò „minyster-sczim” dzélã miałë bëc Nepelsczégò„Piesnie fònemiczné” – nowô mùzykanapisónô przez niegò na zlecenié K-PZdo téż nowégò, zamówionégò ù JerzégòStachùrsczégò, tekstu – chtërne bë òstałëòbònioné piesnioma jinëch ùsôdców ka-szëbsczi mùzyczi: Wacława Kirkòwsczégò,Mariana Selina, Jana Trepczika, TomaszaFópczi a Witosławë Frankowsczi (wszët-czé w òpracowanim òrkestrowim tiòstatny). Kòncert miôł miec trzë dzéle: Pie-snie z Kaszëb (12 dokazów), ww. „Piesniefònemiczné” (4 dzéle) i Kòlãdë (6 spiéwów),różnofarwné trescą i fòrmą – stądka jegòtitel „Kaszëbsczé farwë”. Do spiéwaniôPOMERANIASTËCZNIK 2014...do ji zjisceniô27 maja béł złożony wniosk do Miny-stra Kùlturë i Nôrodny Spôdkòwiznëna stwòrzenié dokazu na solistów,chór i kameralną òrkestrã. Òstôł wësokòbsądzony i dotacjã minyster przëznôł.Wespółaùtór „Piesniów fònemicznëch”,fejrëjący w 2013 rokù 40-lecé swégòartisticznégò dzejaniô, Jerzi Stachùrscziju 31 lëpińca przesłôł 14 wiérztów pòkaszëbskù i pò pòlskù. Dzél dłëżi dérowa-ło twòrzenié mùzyczi. Òstatnô, czwiôr-tô czãsc partiturë przëszła òd KarolaNepelsczégò, mejlã, 18 lëstopadnikaa dwa dni pózni – òstatné głosë dlô spié-wôków.Równo z artisticzną robòtą, w bió-rze Zarządu Òglowégò Zrzeszeniô AnaDunst i direktór bióra Łukôsz Richertmielë starã ò sprawë fòrmalné (tësąca jedną) i dëtczi – kò minyster dôł lenodzél pieniãdzy pòtrzébnëch do zrobie-niô kòncertu. Wspiarcé dôł téż MarszôłkPòmòrsczégò Wòjewództwa, MieczësłôwStruk. Pòmògła ENERGA S.A. i Nadbôłto-wé Centrum Kùlturë. Na wespółrobòtãprzë projekce przëstało Wejrowsczé Cen-trum Kùlturë – kòncert mógł sã òdbëcw Kaszëbsczi Filharmónii. A prorek-tór Mùzyczny Akademie we Gduńskù,Całim kòncertã zadirigòwôł Szëmón Mòrës.Òdjimk ze zbiérów aùtoraprof. Riszard Minkiewicz, zgòdzył sã,cobë próbë bëłë w bùdinkù ti ùczebnie;wikszosc przërôczonëch spiéwôkówi mùzyków miała tam nôblëżi. Zaczãłësã próbë, w tim te z ùdzélã kómpòzytoraKarola Nepelsczégò (3 i 7 gòdnika).Kùreszce, wieczorã 8 gòdnika, przëpełny salë wejrowsczi filharmónie za-brzëmiałë kaszëbsczé zwãczi. Pòstrzódgòscy nie zafelało Brigidë Błaszczëk,przedstôwcczi minystrowégò InstitutuMùzyczi i Tuńca, jakô we Warszawie„dozéra” naszégò projektu.Òbczas całi, pôrãmiesãczny robòtëtelefónë zwòniałë dzesątczi razy, szłë mej-le, „chòdzało” ksero i drëkarniô (chòclesnôżé programë). Wiele przejachónëchkilométrów, dogôdënków w mòwie i napismie. Czasã bëło kąsk nerwòwò. Alebëło wôrt!3
[ Pobierz całość w formacie PDF ]