Pomoc spoleczna jako realizator efektywnych uslug socjalnych, metodologia i ps
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->Mirosław GrewińskiJoanna LizutPoMoc sPołecznaJako reaLizatorefektywnych usłuGsocJaLnychtoruń 2012spis treścirecenzenci:Prof. dr hab. Katarzyna Głąbicka – Politechnika RadomskaProf. dr hab. Krzysztof Piątek – Uniwersytet Mikołaja Kopernikawstęp ..........................................................................................................................................5ISBN: 978-83-63907-00-6©Copyright by Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Toruniu, 2012.wydawca:Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Toruniuul. Słowackiego 114; 87-100 Toruńwww.ropstorun.home.plkorekta:Joanna ŚcibekProjekt, skład i druk:Partner Poligrafia Andrzej Kardaszul. Zwycięstwa 10, 15-703 Białystokwww.partnerpoligrafia.plrozdział 1Teoretyczne zagadnienia dotyczące usług społecznych ...................................................................... 7rozdział 2Usługi użyteczności publicznej w Unii Europejskiej i jej model społeczny .................................21rozdział 3Kontekst reorganizacji systemu pomocy społecznej w Polsce ........................................................32rozdział 4Dylematy standaryzacji usług społecznych ............................................................................................45rozdział 5Integracja usług społecznych – w kierunku partnerstwa...................................................................58rozdział 6Stare i nowe usługi społeczne – w kierunku aktywizacji i ekonomii społecznej .......................66rozdział 7Kontraktowanie usług społecznych a rozwój podmiotów trzeciego systemui sektora nieformalnego .................................................................................................................................79rozdział 8Finansowanie usług społecznych ...............................................................................................................90Publikacja opracowana i wydana w ramach projektu systemowegoRegionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Toruniu pn. „AkademiaPomocy i Integracji Społecznej – Wsparcie Kadr”, Priorytet VII; Poddziałanie7.1.3 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.rozdział 9Efektywność i skuteczność usług społecznych – jak zmierzyć to, co niemierzalne? ............. 102zakończenie ...........................................................................................................................115spis tabel: ...............................................................................................................................120Publikacja dystrybuowana bezpłatnie.spis schematów: ....................................................................................................................121Bibliografia ............................................................................................................................122strony internetowe................................................................................................................131WOJEWÓDZTWOKUJAWSKO-POMORSKIEWOJEWÓDZTWOKUJAWSKO-POMORSKIEDokumenty ............................................................................................................................132Człowiek – najlepsza inwestycjaCzłowiek – najlepsza inwestycjawww.wsparciekadr.ropstorun.plwww.wsparciekadr.ropstorun.plPublikacja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.23WstępSzanowni Państwo!Do Państwa rąk trafia cenna publikacja, pozwalająca lepiej poznaćsposoby finansowania usług społecznych i przygotować pracowników od-powiednich służb do realizacji nowych założeń polityki społecznej.W ostatnich 23 latach rozwijano głównie system ratownictwai opieki, mniej uwagi poświęcając pomocy i aktywizacji. Tymczasem za-równo z doświadczeń zagranicznych, jak i naszych krajowych dobrychpraktyk wynika, że bez wyraźnego nacisku na usługi społeczne nie będziemożliwości skutecznej pomocy osobom wykluczonym.Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego między innymipoprzez tę publikację chce zwrócić uwagę na problem niedostatecznegonacisku na te zagadnienia. Ze względu na ograniczoną objętość niniejsze-go wydawnictwa nie wyczerpano tematu, ale wskazano główne obszarydziałań, które w przyszłości będą wymagały rozwoju efektywnych usługspołecznych.Jestem przekonany, iż wydawnictwo to będzie dla Państwa szcze-gólnym przewodnikiem w poszukiwaniu nowych form pomocy i aktywi-zacji społecznej.Życzę miłej i owocnej lektury.Marszałek Województwa Kujawsko-PomorskiegoPiotr Całbecki45rozdział 1teoretyczne zagadnienia dotyczące usługspołecznychTerminyusługa społecznaiusługa socjalnanależą do tej kategoriipojęć, w przypadku których nie sformułowano jednej właściwej (lub przy-najmniej dominującej) definicji. Trudności w opisaniu, czym są usługi spo-łeczne i socjalne, wynikają przede wszystkim z braku jednoznacznej defini-cjiusługjako takich, różnorodności działań wchodzących w zakres działańusługowych, dużego zróżnicowania usług (duży zakres pojęciowy), a tak-że trudności związanych z dostosowaniem aparatu pojęciowego ekono-mii, który dotychczas służył opisowi materialnych procesów wytwarzania,do perspektywy nauk społecznych.WedługPopularnej Encyklopedii Powszechnej usługito „wszelkieczynności o charakterze świadczeń na rzecz innych osób fizycznych lubprawnych, przyczyniające się do zaspokojenia indywidualnych lub zbio-rowych potrzeb w inny sposób niż przez transfer własności dobra mate-rialnego; czynności te nie wiążą się bezpośrednio z wytwarzaniem pro-duktów”1.W literaturze przedmiotu zauważyć można co najmniej kilkastanowisk w kwestii definiowania pojęcia usług. K. Rogoziński podzieliłspotykane definicjeusług(w tymusług społecznych)na kilka kategorii2:−−definicje negatywne – wskazujące, co usługą nie jest;−−definicje enumeratywne – wymieniające, co wchodzi w zakres po-jęcia;−−definicje analityczne – wskazujące różne sposoby rozumienia po-jęcia;−−definicje kontekstowe – wskazujące zależności z innymi terminamii wcześniejszymi definicjami;−−definicje kompilacyjne – będące efektem połączenia różnych wcze-śniejszych charakterystyk;−−definicje odwołujące się do wyniku pracy.12Popularna Encyklopedia Powszechna,red. M. Szulc, t. XX, Kraków 1998, s. 56.M. Janoś-Kresło,Usługi społeczne a zrównoważony rozwój regionów,Warszawa 2008, s. 19.67Na końcu swej typologii autor wymienia definicje, które identyfi-kują usługi jako efekt pewnej działalności (w przeciwieństwie do definicjiakcentujących sam proces i rozumiejących usługi jako specyficzną formęaktywności), tak jak czyni to np. O. Lange, stwierdzając, iż usługi to „wszel-kie czynności związane bezpośrednio lub pośrednio (np. przy podzialeproduktów) z zaspokajaniem potrzeb ludzkich, ale niesłużące bezpośred-nio do wytwarzania przedmiotów”3.W najszerszej ze stosowanych definicji uznaje się, że usługami sąwszystkie działania człowieka, których nie można zakwalifikować do ogól-nych kategorii pojęciowychrolnictwoiprzemysłlub takie działania, którenie powodują zmian w formie wytworzonych dóbr: „Ilekroć mowa o usłu-dze, ma się na myśli zwykle jedno z trojga: bądź usługę jako czynność po-mocniczą dla kogoś innego niż sam jej sprawca, bądź usługę jako działanieczyniące zadość czyjejś potrzebie bezpośrednio, bądź usługę jako jakąśakcję mniej lub bardziej przelotną w przeciwieństwie do jakichś trwalszychuporczywych wysiłków”4.Na kwestię usług można spojrzeć także z perspektywy ekonomicz-nej, choć i w tym przypadku główny problem stanowi brak jednoznacznejdefinicji. Podstawowy podział związany jest z ujęciem makro- i mikroeko-nomicznym.schemat 1. usługi w perspektywie makro- i mikroekonomicznejUsługipanuje zgoda odnośnie podstawowej charakterystyki usług oraz zestawuich właściwości (por. tabela poniżej).tabela 1.wymiary definiowania usługwymiardefiniowaniausługopisWiększość usług ma charakter niematerialny, nie można ichMaterialnośćdotknąć, np. porady prawnej czy wycieczki, chociaż możnazobaczyć ich skutki.Większość usług nie może być przenoszona z miejsca naPrzenośnośćmiejsce i w związku z tym nie może być eksportowana.PrzechowalnośćJako niematerialne, usługi nie mogą być magazynowane.W przypadku dóbr materialnych nie mamy kontaktukontaktz procesem ich produkcji, w przypadku usług produkcjakonsumentai konsumpcja są jednoczesne, więc taki kontakt występuje,daje to możliwość pełniejszej oceny jakości usługi.W przypadku dóbr materialnych łatwiej ją zmierzyćJakośći potraktować ilościowo, ocena jakości usług jest główniejakościowa.Źródło: B. Hollins, S. Shinkins,Managing Service Operations: Design and Implementation,Thousand Oaks 2006, s. 8; cyt. za: R. Szarfenberg,Standaryzacja usług społecznych,www.wrzos.org.pl/projekt1.18/download/Ekspertyza%20Ryszard%20Szarfenberg.pdf.ujęcie makroekonomiczneujęcie mikroekonomicznesektorrezydualny gospodarkidziałania nie mieszczącesię w ogólnych pojęciach„rolnictwo” i „przemysł”działalność usługowacharakteryzuje się:- niematerialnością- nierozdzielnością- nietrwałością- różnorodnością- brakiem własnościM. Janoś-Kresło wyróżnia takie cechy usług, jak:nienamacalność – trudno je dotknąć czy zmierzyć;nierozdzielność – są powiązane z osobą, co w praktyce oznacza, iżwłaściwie w momencie wytworzenia są jednocześnie konsumowane;nietrwałość – nie można ich magazynować, a czas ich trwania pozo-staje w bezpośrednim związku z czasem konsumowania;różnorodność – stanowią bardzo duży i silnie zróżnicowany zbiór, copowoduje trudności w opisie i standaryzacji5.Źródło: opracowanie własne na podstawie: M. Janoś-Kresło,Usługi społeczne a zrównoważonyrozwój regionów,Warszawa 2008, s. 18-19.Warto nadmienić, iż mimo braku jednomyślności w kwestii definicji34Logicznym następstwem braku jednoznacznej definicjiusługjakotakich są trudności z ustaleniem istoty usług społecznych i socjalnych. M.Janoś-Kresło stwierdza, iż „usługi społeczne to działania, czynności skiero-wane na człowieka, których celem jest kształtowanie i wzbogacanie jegozasobów fizycznych i intelektualnych, w wyniku których tworzy się kapitałO. Lange,Ekonomia polityczna,t. 1, Warszawa 1959, s. 15.T. Kotarbiński,Zagadnienie produkcyjności usług,„Prakseologia” 1969, nr 33, s. 7.5M. Janoś-Kresło,Usługi społeczne w procesie przemian systemowych w Polsce,Warszawa 2002,s. 28-29.89
[ Pobierz całość w formacie PDF ]