Podkręcanie pamięci RAM, ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ►Wszystkie foldery przeniesione ze ...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
HARDWARE
Podkręcanie pamięci RAM
CD 6/2007
Grupa: UZUPEŁNIENIA
CPU-Z
program do odczytywania parame-
trów pamięci i procesora
artykuł „Szybki jak błyskawica”
z PC Formatu 5/2007
artykuł „Podstawy BIOS-u”
z PC Formatu 2/2007
Do granic możliwości
Bywa tak, że pamięci droższe i te nieco tańsze to takie same moduły. Wystarczy
użyć kilku sztuczek, aby te tańsze układy pracowały z taką samą prędkością
jak droższe. Zyskasz to samo, a różnica w cenie zostanie w twojej kieszeni.
Producenci podkręcają
…i żądają za to dodatkowych pienię-
dzy. Tak jest w przypadku 512 MB
modułów pamięci irmy Kingston,
które mamy w naszym laboratorium.
Sprawdziliśmy, że droga pamięć
Kingston HyperX DDR2 800 pracuje
jak – o 100 zł tańsza – zwykła
pamięć Kingston ValueRAM DDR2
667. Jedyną różnicę stanowią zain-
stalowane na droższych modułach
radiatory.
Ponadto droższa pamięć HyperX
DDR2 800, po zainstalowaniu
w komputerze, będzie pracować
jak tańsza ValueRAM DDR2 667,
bo została domyślnie ustawiona do
pracy z częstotliwością 667 MHz. Aby
działała z zegarem 800 MHz, trzeba
ją… podkręcić z poziomu BIOS-u.
To samo można oczywiście zrobić
z tańszymi modułami ValueRAM
DDR2 667.
Działanie pamięci możesz przy-
spieszać na dwa sposoby. Pierw-
szy polega na zmniejszaniu czasów
opóźnień (timingów), dzięki czemu
dostęp do wszystkich komórek pa-
mięci staje się krótszy. Oczywiście
ze względu na właściwości izyczne
nie można w nieskończoność skra-
cać tych czasów.
Drugi sposób to dopasowanie
pracy pamięci do częstotliwości pra-
cy szyny systemowej i procesora,
niekiedy realizowany przez wydłu-
żanie niektórych czasów opóźnień.
Sposób ten stosuje się zwykle jedno-
cześnie z podkręcaniem procesora,
otrzymując znacząco lepsze rezultaty
i uzyskując większą wydajność ca-
łego systemu niż przy podkręcaniu
częstotliwości samego procesora.
Zanim zaczniesz zwiększać
wydajność pamięci, sprawdź wpi-
sy w module SPD (miejscu, w któ-
rym są zapisane parametry pracy
pamięci). Jak to zrobić, przeczytasz
w ramce „Sposób ustalenia rodzaju
pamięci zainstalowanej w kompute-
rze” w artykule zamieszczonym na
dołączonej do numeru płycie CD.
Zmorą słabych pamięci jest za-
zwyczaj praca w trybie asynchro-
nicznym (z wolniejszą częstotliwo-
ścią niż szyna systemowa), co daje
gorsze wyniki niż praca w trybie
synchronicznym. Pokażemy, jak
„podciągnąć” częstotliwość pamię-
ci do częstotliwości szyny.
Pamiętaj, że rzadko można pod-
nieść częstotliwość pamięci o więcej
niż jeden próg wyznaczany przez
specyikację JEDEC (więcej w ar-
tykule na płycie CD). Jeśli moduły
przystosowane są np. do efektywnej
częstotliwości 533 MHz (lub 667
MHz), można spróbować podnieść
ich częstotliwość do 667 MHz (lub
800 MHz).
Drugim plusem podkręcenia pa-
mięci będzie z pewnością możliwość
utrzymania wyższej częstotliwości
jej pracy przy overclockingu samego
procesora i szyny systemowej. Warto
zaznaczyć, że przy niemarkowych
modułach próg wytrzymałości na
overclocking jest stosunkowo niski,
zatem skuteczność podkręcania sa-
mego procesora jest też mniejsza.
Oceń lub skomentuj na
Ú
www.pcformat.pl/ocena
Ú
Instalowanie radiatorów na modułach pamięci
Zanim zaczniesz podkręcać pamięci, musisz je
wyposażyć w radiatory. Dzięki temu wytwarza-
ne ciepło będzie lepiej odprowadzane. W efekcie
pamięci będą działały stabilniej nawet przy sporo
wyższym napięciu zasilania. Cena radiatora wy-
nosi od 10 zł (aluminiowe) do 30 zł (miedziane).
Zalecamy te drugie, gdyż są skuteczniejsze.
1
Odklej naklejki, jakie się znajdują na mo-
by usunąć izolację termiczną (niestety, w ten
sposób tracisz też gwarancję). Możesz więc na-
klejki zostawić. Bądź jednak przygotowany na
mniejszą sprawność radiatorów.
2
Kawałkiem ręcznika nasączonego odrobiną
Usuniesz stary klej, dzięki czemu paski materia-
łu termoprzewodzącego
n
spirytusu lub płynu do czyszczenia elemen-
tów elektronicznych przemyj miejsca, w których
znajdowały się nalepki:
będą dobrze dociśnięte do kości pamięci.
3
Odklej pa-
dule
n
,
pierowe
zabezpieczenia
z pasków ter-
moprzewodzą-
cych
n
radiatorów.
28
PC
Format
6/2007
SOFTWARE
Podkręcanie pamięci RAM
HARDWARE
niego moduł pamięci w ten sposób, by ukła-
dy znajdowały się u góry (w przypadku modułu
z układami tylko po jednej stronie). Od góry
radiatora zostaw odrobinę wolnej przestrzeni
pomiędzy modułem pamięci a zawiasem
n
,
aby po założeniu radiatorów zawiasy mogły się
swobodnie schować.
5
Z umiarkowaną siłą dociśnij pamięć do ra-
Mocno dociśnij górną część radiatora do modu-
łu RAM, by ten dobrze do niej przywarł.
7
Na radiatory załóż dwie zapinki zabezpie-
diatora i jeszcze raz spirytusem przetrzyj
kości pamięci.
6
Odklej pasek zabezpieczający z drugiej
czające
n
.
części radiatora i załóż ją na zawiasy:
Podkręcanie pamięci – płyty MSI
Prezentowanie podkręcania pamięci zaczniemy
od przykładu płyty głównej irmy MSI. Ma ona
najbardziej klasyczny układ funkcji BIOS-u, wy-
stępujących także w płytach innych producen-
tów. Jednak zamiast Cell Menu skrywającej na
płycie MSI funkcje overclockerskie, pojawią się
inaczej nazwane funkcje charakterystyczne dla
danego producenta płyty głównej.
1
Zrestartuj lub uruchom komputer i wejdź
system operacyjny, a w nim jeden z bench-
marków. Jeśli system działa niestabilnie, zresetuj
komputer, wejdź do BIOS-u i ponownie podnieś
napięcie zasilania pamięci o dodatkowe 0,1 V
(jak w kroku
4
).
6
Ponownie sprawdź stabilność systemu. Je-
o jedną wartość w stosunku do odczytanej
w programie CPU-Z. Oczywiście pod uwagę weź
timingi dla najwyższej częstotliwości, jaka zo-
stała zapisana w pamięci SPD.
11
Przede wszystkim przejdź do opcji
śli nadal są problemy, znowu podnieś na-
pięcie zasilania pamięci o 0,1 V, tym razem do
maksymalnej wartości 2,1 V.
7
Jeśli mimo napięcia 2,1 V nie uzyskałeś
. Naciśnij
[Enter]
i z otwar-
tego okienka wybierz wartość o 1 większą (jeśli
było 5, teraz ustaw 6) od tej, jaka była wyświe-
tlana w programie CPU-Z. Zapisz takie ustawie-
nia. Uruchom ponownie komputer i sprawdź
stabilność jego działania.
12
Jeśli komputer nadal nie działa poprawnie,
do BIOS-u (jeśli nie wiesz, jak to zrobić,
polecamy artykuł na płycie CD). W BIOS-ie
przejdź do menu
n
.
stabilnej pracy komputera, nie podnoś już
napięcia zasilania pamięci, bo może to być dla
nich niebezpieczne. Możesz za to wydłużyć nie-
co opóźnienia pamięci.
8
Przejdź do BIOS-u, w nim do ,
w BIOS-ie zwiększ o 1 wartości
n
.
i naciśnij
[Enter]
. Z otwar-
tego okienka wybierz .
3
Przejdź teraz do opcji
n
Naciśnij
[Enter]
.
9
W kolejnym otwartym oknie będziesz miał
.
zaznaczoną opcję . Naciśnij
[Enter]
i z otwartego okienka wybierz .
Zatwierdź zmianę, naciskając ponownie
[Enter]
.
Rozwinie się lista funkcji umożliwiających usta-
wianie opóźnień (timingów).
i wpisz tam częstotliwość pamięci o stopień
wyższą. Np. jeśli pamięci pracują z często-
tliwością 667 MHz, wpisz wartość
n
.
4
Aby zwiększyć stabilność pracy podkręco-
Zapisz wprowadzone zmiany i sprawdź stabilność
działania peceta.
13
Gdy nadal nie działa poprawnie, wejdź
Ustawienia BIOS-u
do BIOS-u, przejdź do
i . Dla parametru
wybierz wartość, która będzie sumą trzech
wcześniejszych wartości (np. gdy tCL=6, tRCD=6
i tRP=6, to dla tRAS ustaw 18). Ponadto dla opcji
wybierz wartość 2T. Więk-
szość pamięci z takimi ustawieniami powinna
już działać poprawnie.
nych modułów, musisz dodatkowo zwięk-
szyć zasilanie pamięci o około 5 proc. (w przy-
padku DDR2 z 1,8 V do 1,9 V). W tym celu
przejdź do opcji i klawiszami
[Page
Down]
lub
[Page Up]
ustaw napięcie – .
Często się zdarza, że w BIOS-ie masz możliwość
operowania na wielu różnych czasach opóźnień.
My jednak skupimy się na pięciu najważniejszych.
Istotne jest, aby nie zwiększać od razu wszystkich
opóźnień – rób to stopniowo.
Podkręcanie pamięci – płyty Gigabyte
2
Naciśnij
[Enter]
i z otwartego okna wy-
bierz taki mnożnik, aby przy funkcji
pojawiła się wymagana czę-
stotliwość pracy pamięci.
3
Przejdź do opcji
okienku wy-
bierz wartość
n
i znów naciśnij kla-
wisz
[Enter]
. W ten
sposób zwiększysz
napięcie zasilania
o 0,1 V. Następnie wyjdź z BIOS-u, zapisując
zmiany.
5
Sprawdź stabilność działania komputera.
ciśnij
[Enter]
.
Z otwartego okna wy-
bierz opcję
n
.
Następnie przejdź do
i na-
do i naci-
śnij
[Enter]
. W nowo otwartym oknie przejdź
do opcji
i naciśnij klawisz
[Enter]
.
.
Jeśli nie jest zadowalająca, wejdź do BIOS-u
PC
Format
6/2007
29
4
Połóż jeden radiator na stole. Przyklej do
5
Wyjdź z BIOS-u, zapisując zmiany. Uruchom
10
Na początek zwiększ jedno z opóźnień
2
W otwartym podmenu przejdź do opcji
a następnie do
Metodologia zwiększania częstotliwości pamięci
w płytach irmy Gigabyte jest niemal identyczna
jak w płytach MSI. Niektóre funkcje mają inne
oznaczenia i trudno odnieść się do tych znanych
z płyt MSI. Poza tym, aby dostać się do zaawan-
sowanych funkcji overclockerskich, należy naci-
snąć kombinację klawiszy
[Ctrl+F1]
.
1
Wejdź do BIOS-u płyty głównej, przejdź
4
W otwartym
HARDWARE
Podkręcanie pamięci RAM
i ponownie podnieś napięcie dla pamięci o dodat-
kowe 0,1 V. Czyń tak aż do uzyskania stabilności,
pamiętając jednocześnie, by nie zwiększyć napię-
cia o ponad 0,3 V (maks. wartość to 2,1 V).
6
Jeśli pamięci nadal nie pracują popraw-
Najpierw zaznacz
dla zastosowanych modułów pamięci. Weź też
poprawkę na to, że pewne opcje opóźnień noszą
nieco inne nazwy. Jeśli masz problem z ich roz-
różnieniem, sprawdź w ramce na dole strony.
śmy w punktach
10
–
13
w rozdziale „Pły-
ty MSI”. W wypadku płyt Gigabyte’a przeprowa-
dzenie całej procedury jest nieco wygodniejsze,
ponieważ w środkowej kolumnie
n
wypisane są nominalne wartości
nie, zwiększ opóźnienia. Po wejściu do
BIOS-u naciśnij kombinację klawiszy
[Ctrl+F1]
i przejdź do opcji
.
Podkręcanie pamięci – płyty Asus
4
Przejdź do ustawień
Częstotliwość a opóźnienia
Asus najczęściej korzysta ze schematu BIOS-u
Phoenix, zatem koniguracja w tym przypadku
odbywa się zupełnie inaczej niż w dwóch wcze-
śniejszych odmianach płyt głównych.
1
Wejdź do BIOS-u płyty głównej, w nim do
i naciśnij
[Enter]
. Wybierz wartość na-
pięcia o 0,1 V większą od no-
minalnej. W naszym przykła-
dzie to
n
.
Zmiany zatwierdź, naciskając
[Enter]
. Następnie
wyjdź z BIOS-u, zapisując zmiany.
5
Uruchom komputer i sprawdź stabilność
Przy overclockingu pamięci warto pamiętać, że
częstotliwość pracy wyrażana w MHz jest poniekąd
zamienna z timingami. Zatem jeśli pamięć nie działa
stabilnie z podniesioną częstotliwością, możesz
wydłużyć nieco timingi i w ten sposób zmusić je do
pracy z wyższą częstotliwością. Z tego triku korzystają
producenci pamięci – moduły DDR2 667 (3-3-3),
mogą też być modułami DDR2 800 (4-4-4).
zakładki
n
,
jego działania. Gdy występują problemy,
ponownie wejdź do BIOS-u i podnieś napięcie
o 0,1 V (w sumie nie więcej niż o 0,3 V w sto-
sunku do napięcia nominalnego).
6
Gdy komputer nadal nie pracuje stabilnie,
i zatwierdź, znów naciskając
[Enter]
. Teraz, tak
jak zostało opisane w punktach
10
–
13
w roz-
dziale „Płyty MSI”, krokowo zwiększaj wartości
poszczególnych timingów. Jeśli masz problemy
z rozróżnieniem poszczególnych nazw dla opóź-
nień, zerknij do ramki poniżej.
a następnie do opcji
n
.
2
Przejdź do . Naciśnij
[Enter]
i w otwartym okienku
wybierz częstotliwość pra-
cy pamięci o jeden stopień
większą od częstotliwości
nominalnej. W naszym przy-
kładzie
n
.
3
Przejdź do opcji
musisz wydłużyć timingi. W BIOS-ie przejdź
do zakładki , a następnie do funkcji
.
7
W kolejnym menu będziesz miał zaznaczo-
Oczywiście to jeszcze nie koniec podkręcania.
Jeśli pamięci po podniesieniu napięcia o 0,1 V
i jednoczesnym podniesieniu częstotliwości ich
pracy działają stabilnie, możesz sprawdzić ich
podatność na dalszy overclocking. W tym celu
podkręcaj procesor przy jednoczesnym podno-
szeniu częstotliwości pamięci. Najlepiej, abyś
wcześniej miał pewność co do maksymalnej
częstotliwości, z jaką może pracować procesor
(pomoże ci ją uzyskać artykuł o podkręcaniu
procesora z poprzedniego numeru).
ną opcję . Naciśnij
[Enter]
. W następnym podmenu przejdź do
. Naciśnij
[Enter]
.
8
Z otwartego okienka
i naciśnij
[Enter]
. W ot-
wartym okienku wybierz
n
i zatwierdź wprowadzoną
zmianę klawiszem
[Enter]
.
wybierz
n
Co oznaczają poszczególne parametry pamięci RAM
Przy podkręcaniu pamięci traiasz na różne dziwne
oznaczenia opóźnień pamięci RAM. Jest ich bardzo
dużo, a w dodatku każda płyta ma jakby własny zestaw
określeń, niepodobny do dostępnego na innych płytach.
Wielu początkujących overclockerów ma też problemy
z odniesieniem wyświetlanych w programie CPU-Z
informacji dotyczących funkcji w BIOS-ie, a także do
oznaczeń widniejących na metryczce pamięci
n
.
w macierz, a każda komórka ma unikatowy adres.
Zanim procesor zapisze lub odczyta jakąś komórkę,
musi podać adres składający się z numeru kolumny
oraz numeru wiersza. Zatem adresowanie pamięci przy-
pomina nieco grę w statki, w której procesor, podając
numer kolumny i wiersza, „traia” w komórkę, którą
jest zainteresowany.
CAS# Latency
– na modułach pamięci parametr
ten oznaczony jest jako CL lub jako pierwsza liczba
znajdująca się tuż po symbolu prędkości pamięci
n
.
miejsca w pamięci do momentu jego odczytania. Im
niższy jest ten parametr, tym szybciej powinna działać
pamięć.
RAS# to CAS# Delay
– opóźnienie wyrażane
w liczbie cykli zegarowych, jakie mijają między podaniem
adresu wiersza pamięci a adresu kolumny. Im niższa jest
ta wartość, tym większa wydajność pamięci.
RAS# Precharge
– liczba cykli zegarowych nie-
zbędna do przygotowania banku pamięci, tak aby można
było podać nowy adres wiersza.
Cycle Time (Tras)
– opóźnienie wyrażane w cyklach
zegarowych, które jest wymagane w momencie, gdy
dwa różne wiersze w układzie pamięci są adresowane
jeden za drugim.
Command Rate
– parametr określający liczbę cykli
zegarowych, jaka musi minąć przy adresowaniu modułu
pamięci i układu pamięci zawierającego strefę z żąda-
nymi danymi. Niestety, jeśli zapełnione są wszystkie
banki pamięci, parametr ten musi być ustawiony na
2, z czego wynika spadek wydajności.
Poniżej znajdziesz oznaczenia, do których odnosimy się
w tekście oraz alternatywne dla nich nazwy. Poznasz
także ich znaczenie i wpływ na wydajność pamięci.
Zanim jednak przejdziemy do wyjaśniania znaczeń opóź-
nień, warto przytoczyć uproszczony mechanizm działania
pamięci. Pamięć ma ogromną liczbę komórek ułożoną
W naszym przypadku będą to liczby 3 i 4.
CAS Latency jest to opóźnienie wyrażane liczbą cykli
zegarowych, jakie muszą upłynąć od zaadresowania
Oznaczenia CPU-Z BIOS Asus BIOS Gigabyte BIOS MSI Inne spotykane oznaczenia
CAS# Latency DRAM CAS# Latency CAS Latency time tCL (CAS Latency) CAS Timing Delay
RAS# to CAS# Delay DRAM RAS# to CAS# Dealy DRAM RAS to CAS Delay tRCD
Active to CMD
RAS# Precharge DRAM RAS# Precharge DRAM RAS Precharge tRP
RAS Precharge Time, Precharge to active
Cycle Time (Tras) DRAM RAS# Activate to Precha Precharge Delay (tRAS) tRAS
Row Active Time, Active to Precharge Delay, Precharge
Wait State, Row Active Delay, Row Precharge Delay
Command Rate brak
brak
Command Per Clock (CMD) Command Clock Rate, Command Per Clock (CMC)
30
PC
Format
6/2007
SOFTWARE
i zamiast ustaw .
7
Zwiększaj opóźnienia pamięci, jak opisali-
[ Pobierz całość w formacie PDF ]