Pomocw7, psychologia, IV rok, pomoc psychologiczna
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
23.11.2009
Wykład 7
Relacja terapeutyczna
Funkcje relacji wg Prochaski
•
warunek wstępny konieczny do prowadzenia terapii
•
podstawowy proces, który sam w sobie wywołuje zmianę, ma właściwości
leczące (relacja jest procesem, a więc postępuje, jest zmienna, trzeba o nią
dbać, bo może zostać cofnięta, pogorszona)
•
podstawowe źródło treści, które są przepracowywane i omawiane
*
Przeszłość terapeuty i pacjenta, ich doświadczenia może mieć wpływ na
terapię, ważne są też (często nieuświadomione) oczekiwania i inne struktury
psychiczne, rzutują one na przebieg interakcji.
Każda relacja terapeutyczna zawiera trzy elementy:
•
przymierze terapeutyczne
•
konfigurację przeniesieniową
•
relację rzeczywistą
Przymierze terapeutyczne
•
Przymierze terapeutyczne (sojusz terapeutyczny) – związek rozsądnego ja
(ego) klienta z analizującym lub terapeutyzującym ja (ego) terapeuty w
celu wspólnej pracy
•
Pierwszym krokiem w każdej zmianie jest przyjęcie odpowiedzialności za
swoje życie. jakże bowiem możemy je zmienić jeżeli w ogóle nie czujemy
się za nie odpowiedzialni (Prochaska)
•
Warunkiem sukcesu terapeutycznego jest zięcie odpowiedzialności za
swoje życie przez pacjenta (np. nie rezygnuje z terapii, nawet jeśli jest dla
niego trudna, realizuje zadania zlecone przez terapeutę)
•
Zgoda co do celów terapii i zadań które należy wykonać by te cele
osiągnąć
•
Wzajemna troska z jednej i drugiej strony o pozytywną więź, sprzyjającą
procesowi zmian
1
Indywidualne predyspozycje – wzorce wchodzenia w interakcje
•
Zależy od utrwalonych wzorców nawiązywania relacji - (badania Ainsworth)
ukształtowane w pierwotnych relacjach z obiektem w dzieciństwie
•
Najczęściej nieuświadomione
•
Ich wyrazem przekonania na temat innych ludzi i siebie
Wzorce (Bartholomew, Horowitz):
•
bezpieczny, (pozytywny ja i pozytywny inny)
•
lękowy, (negatywny ja i negatywny inny) – bardzo utrudnia budowanie
relacji, ponieważ terapeuta musi przekonać pacjenta, że nie jest postacią
negatywną)
•
zaabsorbowany, ( negatywny ja, pozytywny inny)
•
unikający, (pozytywny ja, negatywny inny) – utrudnia terapię, bo pacjent
ma trudność w uznaniu, że ma problemy, będzie oporował, uważał, że to
nie on powinien się zmienić, będzie skłonny do przypisywania terapeucie
niekompetencji itp.
Konfiguracja przeniesieniowa
Przeniesienie
•
Przeniesienie – doświadczanie przez klienta osoby terapeuty kształtowane
przez własne struktury psychiczne i przeszłość łączące się z
przemieszczeniem na osobę terapeuty uczuć postaw i zachowań
przynależnych właściwie wcześniejszym ważnym relacjom; doświadczanie
przy danej osobie (terapeucie) pewnych uczuć, obdarowywanie jej emocją,
którą cechuje związek pacjenta w przeszłości z jakąś ważną osobą; na ogół
przejawiają się emocje skrajne, silne – nienawiść, miłość, lęk; przeniesienie
powoduje dyskomfort dla osoby, która go doświadcza, szczególnie na
terapii grupowej, ponieważ zaczyna ona doświadczać bardzo silnych
emocji wobec obcych osób i rozumie, że nie jest to reakcja normalna
•
Stąd konkluzja: osoba terapeuty i jego działania zawsze wpływają na
ostateczny kształt przeniesienia, aczkolwiek nie terapeuta jest ich
rzeczywistym źródłem
•
(
!
) Przyczyny pojawienia się i utrzymywania przeniesienia - klient w sposób
nieświadomy ma patogenne przekonania jak reagują na niego inni – liczy,
że terapeuta im zaprzeczy, że klient uzyska inną reakcję, niż tą z
przeszłości, dotyczy to zwłaszcza projekcji negatywnych emocji
•
Czy pojawienie się przeniesienia zależy od terapeuty? Jest ono zależne od
pewnych właściwości terapeuty, które wywołują skojarzenia, ale terapeuta
nie jest za nie bezpośrednio odpowiedzialny
•
Przeniesienie należy z pacjentem przepracować, ponieważ wpływa ono na
relację terapeutyczną
•
Obszary uaktywniające przeniesienie: relacja brania i dawania, opieki, przy
wystąpieniu silnej relacji emocjonalnej
Skąd wiadomo, że reakcja klienta jest przeniesieniem
•
nieodpowiedniość ( do zachowania terapeuty)
•
intensywność lub brak emocji
•
ambiwalencja (jedna strona jawna, druga (np. nienawiść nieuświadomiona
ale rzutowana na osoby podobne do terapeuty
•
kapryśność
•
uporczywość
2
Przeciwprzeniesienie
•
przeniesienie terapeuty w reakcji na materiał klienta a więc na wszystkie
jego komunikaty związane i niezwiązane z przeniesieniem.
•
Wewnętrzna reakcja przeciwprzeniesieniowa wywołuje zachowania
przeciwprzeniesieniowe
•
Często pojawia się w reakcji na przeniesienie
•
Terapeuta reaguje na pacjenta, nie patrząc na niego, ale przez pryzmat
doświadczeń z jakąś inną osobą, reaguje na przeniesienie pacjenta
•
Powody przeciwprzeniesienia: nierozwiązane problemy wewnętrzne
terapeuty, tuż przed terapią pojawia się jakieś ważne doświadczenie,
zdarzenie, które potem na nią rzutuje
•
Często zdarza się, że pacjent zakochuje się w terapeucie, ponieważ dla
wielu pacjentów terapeuta jest pierwszą osobą, która jest skłonna ich
wysłuchać, mieć czas tylko dla nich, docenić ich. W tej sytuacji terapeuta
nie może nie odnieść się do sytuacji, pozostawić to biegowi czasu, bo może
to wzbudzić w pacjencie nadzieję, że terapeuta też jest nim
zainteresowany. Wymaga to bardzo konkretnej i zdecydowanej reakcji
terapeuty, aby zakończyć to, gdyż uniemożliwia to terapię.
To co ułatwia opanowanie przeciwprzeniesienia to:
•
integracja ja
•
opanowanie niepokoju
•
umiejętności poznawcze
•
empatia
•
wgląd we własne ja
Rzeczywista relacja - charakteryzuje się:
•
prawdziwością – bycie w relacji prawdziwym sobą – szczerym otwartym
autentycznym i spójnym z własnym wewnętrznym doświadczeniem
•
realistycznym postrzeganiem – nie związane z zniekształceniem
zawinionym przez przeniesienia i mechanizmy obronne
•
nawet bardzo dobra relacja z pacjentem nie może być przeniesiona na
relację prywatną po zakończeniu terapii
tzn stopień w jakim relacja klient terapeuta jest postrzegana jako kluczowy
element zmiany w kliencie
2.
W ymiar środka-celu
na ile relacja spostrzegana jako środek lub cel sam w sobie, np. w
poznawczo- behawioralnej jako wzbudzenie poczucia bezpieczeństwa,
zaufania
3.
W ymiar relacji rzeczywistej - nierzeczywistej
na ile określa się role przeniesienia a na ile relacji rzeczywistej
4.
W ymiar władzy
jaka władze ma terapeuta i na ile z niej korzysta, jakie są jej źródła
(społeczny szacunek, teoretyczne zaplecze, umiejętności )
3
Relacja terapeutyczna - cztery wymiary
1.
W ymiar centralności
Wymiary relacji terapeutycznej
Nurt
Centralność
Rzeczywistość
/Nierzeczywistość
Środek/Cel
Władza
terapeuty
Humanistyczny
Wysoka
Rzeczywista
Cel
Mała
Psychoanalityczny
Wysoka
Nierzeczywista
Środek
Średnia
Poznawczo-
Behawioralny
Mało
istotna
Rzeczywista
Środek
Duża
4
[ Pobierz całość w formacie PDF ]